Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Advies Staatscommissie over actualisering Grondwet

(01.12.10) In 2009 is bij koninklijk besluit de Staatscommissie Grondwet ingesteld met als opdracht adviezen te geven over de huidige grondwet. In november 2010 was de commissie klaar met haar werk. De commissie onder voorzitterschap van Wilhelmina Thomassen heeft een lijvig maar zeer leesbaar rapport geschreven. In haar voorwoord schrijft de commissie te hopen dat de adviezen ‘een bijdrage leveren aan een bredere gedachtewisseling over het grondwettelijk bestel’.

Wat adviseert de Staatscommissie over de grondrechten?

Grondwet ‘bij de tijd’ (1.1)
Er bestaat volgens de commissie geen noodzaak tot wijziging van de Grondwet. Wel is van belang is wel dat deze ‘bij de tijd’ wordt gehouden.
De samenleving heeft de laatste jaren belangrijke veranderingen doorgemaakt. Denk aan:
• de ontwikkeling van de grondrechtenbescherming mede onder invloed van het internationale recht.
• de digitalisering die heeft geleid tot een andere informatievoorziening en communicatie
• de internationalisering.
Een Grondwet die onvoldoende bij deze veranderingen aansluit, driegt haar gezag te verliezen. Verschillende voorstellen van de commissie willen dit probleem aanpakken.

Democratische rechtstaat (1.2)
De commissie wil in de Grondwet een algemene bepaling opnemen die luidt dat Nederland een democratische rechtsstaat is, dat de overheid de menselijke waardigheid, de grondrechten en de fundamentele rechtsbeginselen eerbiedigt en waarborgt, en dat openbaar gezag alleen wordt uitgeoefend krachtens de Grondwet of de wet.

Beperking grondrechten (2.2)
De huidige Grondwet bepaalt welke instanties wanneer bepaalde grondrechten mogen beperken. Daarbij zegt de wet er meestal niet bij hoe ver de wetgever hierin mag gaan. De commissie adviseert een bepaling op te nemen die zegt dat beperkingen van grondrechten niet verder mogen gaan dan het doel van de beperking vereist en dat de kern van grondrechten niet mag worden aangetast.

Internationale verdragen (2.3)
Iedereen in Nederland kan rechtstreeks een beroep doen op internationale verdragen. Opnemen van die rechten in de Grondwet is dus niet direct noodzakelijk en maakt de Grondwet niet toegankelijker.
Om de grondrechten zichtbaarder te maken adviseert de commissie om alleen de meest fundamentele grondrechten in de Grondwet op te nemen.

Recht op eerlijk proces (2.4)
De commissie adviseert om het recht op een eerlijk proces in de Grondwet op te nemen. Dit nieuwe recht moet ruimer geformuleerd worden dan het huidige artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook het recht op toegang tot de rechter zou in de Grondwet moeten worden opgenomen.

Recht op leven (2.5/2.6)
De commissie is verdeeld in haar advies om het recht op leven in de Grondwet op te nemen. Sommigen vinden dit niet nodig, anderen juist wel.
De laatsten vinden dat het recht op leven, evenals het verbod van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling zo fundamenteel zijn dat zij in de Grondwet thuishoren. Dit geldt ook voor het recht op eerbiediging van het familie- en gezinsleven.

Gevolgen digitalisering (2.7)
De grondrechten 7, 10 en 13 zouden moeten worden aangepast aan de digitalisering van de maatschappij. De commissie noemt met name: de vrije ontvangst van informatie, het gebruik van elektronische middelen, de vertrouwelijkheid van communicatie en de bescherming van persoonsgegevens.

Vrijheid van meningsuiting (2.8)
Artikel 7 van de Grondwet over de vrijheid van meningsuiting moet volgens de commissie worden aangepast:
• De beperking tot de drukpers moet vervallen. Het gaat namelijk om alle vormen van meningsuiting.
• Het begrip ‘gevoelens’ moet vervangen worden door meningen’.
• Het recht op ‘vrije ontvangst van informatie’ moet in de Grondwet worden gegarandeerd.
• De Grondwet moeten worden uitgebreid met een bepaling dat de overheid de pluriformiteit van de media eerbiedigt.

Registratie persoonsgegevens (2.9)
Van artikel 10 van de Grondwet vindt de commissie dat je bescherming tegen overmatige registratie van persoonsgegevens en het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer beter los kunt koppelen en als zelfstandige grondrechten zou moeten opnemen. Dan komen ze volgens de commissie beide beter tot hun recht.

Vertrouwelijke informatie (2.10)
Volgens de commissie loopt de tekst van artikel 13 van de Grondwet achter bij nieuwe ontwikkelingen, zoals e-mail. Het artikel moet zo worden geformuleerd dat je niet direct weer achter loopt bij een volgende nieuwe ontwikkeling. Bijvoorbeeld als ‘Een ieder heeft het recht op vertrouwelijke informatie’. Op deze manier maak je het thema los van de middelen die men gebruikt.

Zie voor de volledige tekst van het advies de site van de Staatscommissie Grondwet op www.staatscommissiegrondwet.nl.

Uitgelicht

Rechter als schuldige

In februari zette de rechter een streep door een inreisverbod voor drie conservatieve islamitische predikers dat de ministers Faber en Van Weel hadden uitgevaardigd. Minister Faber noemde de uitspraak van de rechter  'een zwarte dag’, Van Weel had het over 'een teleurstellende uitkomst'. De rechter werd in de socials zwaar onder vuur genomen.
Voorzitter Marc Flierstra van de Vereniging voor Rechtspraak hekelde in Trouw van 25 februari 2025 de reactie van beide ministers: ‘Door dit soort uitspraken denken mensen dat het door deze rechter komt dat de haatpredikers Nederland in mochten. De ministers zijn zo medeschuldig aan het creëren van een klimaat waarbij deze rechter als schuldige wordt gezien. Het probleem lag bij het besluit van de ministers. Die hebben hun huiswerk niet goed gedaan. Als je dat nalaat, moet je vervolgens niet verbaasd zijn als een rechter gewoon zijn werk doet en oordeelt: Zo kan het niet.’
De rechter geoordeeld dat de ministers onvoldoende hadden gemotiveerd waarom de drie sprekers een bedreiging voor de openbare orde waren.
(06.04.2025)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

const procesrecht

 Max Vetzo promoveerde onlangs op het constitutioneel procesrecht en introduceerde daarmee een nieuw rechtsgebied binnen het Nederlands recht.
De Nederlandse rechters spelen steeds nadrukkelijker een rol in grote maatschappelijke kwesties als klimaatbeleid en stikstofbeleid. De politiek is op dit moment bezig om het huidige verbod op rechterlijke toetsing van wetten aan de Grondwet af te schaffen en een constitutionele toetsing mogeljk te maken.
Om het constitutioneel procesrecht vorm te kunnen geven onderzocht Vetzo de regels die bepalen of, wanneer en hoe de rechter zich met dergelijke kwesties mag bezig houden.. Vetzo vraagt daarbij zich af of de huidige procedures wel voldoende op die bijzondere constitutionele taakuitoefening zijn afgestemd. (25.04.2025)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Grooter zelfstandigheid

Een extraparlementair kabinet of niet, als er morgen een kabinetscrisis moet worden afgewend, gaan de voormannen van de betrokken partijen in de Tweede Kamer om de tafel zitten en hopen er samen uit te komen. Onze grote negentiende-eeuwse staatsman Johan Rudolf Thorbecke zou zich in zijn graf omdraaien. In zijn Narede hield Thorbecke in 1869 voor de laatste keer een hartstochtelijk pleidooi voor een scheiding van de wetgevende macht, uitvoerende en rechterlijke macht:
Ik wensch hier niet een Ministerie, dat enkel orgaan van een meerderheid der Tweede Kamer zij. Ik verlang grooter zelfstandigheid voor de Kroon en hare Regering.’
(05.02.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog