Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Programma’s politieke partijen op gespannen voet met rechtsstaat

Uit onderzoek van de Orde van Advocaten blijkt dat bijna alle partijen onderdelen in hun verkiezingsprogramma’s hebben die in strijd lijken met de beginselen van de rechtsstaat.

De Nederlandse Orde van Advocaten heeft een Commissie toetsing rechtsstatelijkheid ingesteld die de programma’s van dertien partijen, die momenteel met minstens twee zetels in de Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd, heeft onderzocht.

Spierbalmaatregelen
Bij VVD, VNL, SGP, PVV en CDA vond de commissie beleidsvoornemens in de plannen die in hun ogen niet bij een rechtsstaat passen. Commissievoorzitter Wouter Veraart, hoogleraar rechtsfilosofie, omschreef ze in het Advocatenblad van 14 februari 2017 als ‘spierbalmaatregelen’: ‘Dat is het type maatregel dat zogezegd een totaaloplossing biedt. Meestal hangen ze samen met immigratie of de angst voor terrorisme en jihadisme. Het voorstel om grenzen dicht te doen, bijvoorbeeld. Of alle islamscholen te sluiten.’
Vergeleken met 2012, toen de advocaten dit onderzoek voor de eerste keer hielden, ligt er nu veel meer nadruk op immigratie en vluchtelingen, terwijl vijf jaar het vijf jaar geleden vooral mis ging bij voorstellen om het strafrecht te veranderen.

Rood licht
Programmapunten die niet door de beugel kunnen, kregen een rood licht van de commissie, terwijl voorstellen die de rechtsstaat versterken, met een groen licht werden beloofd. In twijfelgevallen deelde de commissie een oranje licht uit.
Kampioen rood werd de PVV die, hoewel haar programma slechts één A4’tje telt, toch vijf keer een rood sein kreeg. Net als in 2012 kreeg de SGP twee keer rood. Zo bepleiten PVV en SGP verregaande beperkingen op de fundamentele vrijheden van moslims die niet voor andere geloofsgroepen en burgers worden gesteld.

Zorgwekkend noemde Veraart de twee rode lichten van de VVD. ‘De VVD is het meest opgeschoven. De partij wil ook jihadgangers met slechts één nationaliteit de Nederlandse nationaliteit ontnemen en daarmee stateloos maken. Dat creëert onrecht, want daarmee ontzeg je iemand de toegang tot recht. Een rechtsstaat heeft de minimale plicht zijn burgers een eerlijk proces te geven, ook al hebben ze vreselijke dingen gedaan.’
Ander pijnpunt voor de juristen is dat de VVD de directe doorwerking van internationale verbindende verdragen wil afschaffen. Een Nederlandse rechter kan zijn oordeel dan niet meer baseren op mensenrechten die geformuleerd zijn in internationale verdragen. Veraart hierover: ‘Dat is echt griezelig en zou een enorme verzwakking van de rechtsstaat betekenen. Nederland kent namelijk geen constitutioneel hof dat wetten toetst aan de grondwet.’

Groen licht
ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, D66 en SP krijgen allemaal meerdere groene lichten. De ChristenUnie is de enige die geen rood of oranje scoort.

Volledige tekst rapport

Uitgelicht

Rechter als schuldige

In februari zette de rechter een streep door een inreisverbod voor drie conservatieve islamitische predikers dat de ministers Faber en Van Weel hadden uitgevaardigd. Minister Faber noemde de uitspraak van de rechter  'een zwarte dag’, Van Weel had het over 'een teleurstellende uitkomst'. De rechter werd in de socials zwaar onder vuur genomen.
Voorzitter Marc Flierstra van de Vereniging voor Rechtspraak hekelde in Trouw van 25 februari 2025 de reactie van beide ministers: ‘Door dit soort uitspraken denken mensen dat het door deze rechter komt dat de haatpredikers Nederland in mochten. De ministers zijn zo medeschuldig aan het creëren van een klimaat waarbij deze rechter als schuldige wordt gezien. Het probleem lag bij het besluit van de ministers. Die hebben hun huiswerk niet goed gedaan. Als je dat nalaat, moet je vervolgens niet verbaasd zijn als een rechter gewoon zijn werk doet en oordeelt: Zo kan het niet.’
De rechter geoordeeld dat de ministers onvoldoende hadden gemotiveerd waarom de drie sprekers een bedreiging voor de openbare orde waren.
(06.04.2025)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

const procesrecht

 Max Vetzo promoveerde onlangs op het constitutioneel procesrecht en introduceerde daarmee een nieuw rechtsgebied binnen het Nederlands recht.
De Nederlandse rechters spelen steeds nadrukkelijker een rol in grote maatschappelijke kwesties als klimaatbeleid en stikstofbeleid. De politiek is op dit moment bezig om het huidige verbod op rechterlijke toetsing van wetten aan de Grondwet af te schaffen en een constitutionele toetsing mogeljk te maken.
Om het constitutioneel procesrecht vorm te kunnen geven onderzocht Vetzo de regels die bepalen of, wanneer en hoe de rechter zich met dergelijke kwesties mag bezig houden.. Vetzo vraagt daarbij zich af of de huidige procedures wel voldoende op die bijzondere constitutionele taakuitoefening zijn afgestemd. (25.04.2025)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Grooter zelfstandigheid

Een extraparlementair kabinet of niet, als er morgen een kabinetscrisis moet worden afgewend, gaan de voormannen van de betrokken partijen in de Tweede Kamer om de tafel zitten en hopen er samen uit te komen. Onze grote negentiende-eeuwse staatsman Johan Rudolf Thorbecke zou zich in zijn graf omdraaien. In zijn Narede hield Thorbecke in 1869 voor de laatste keer een hartstochtelijk pleidooi voor een scheiding van de wetgevende macht, uitvoerende en rechterlijke macht:
Ik wensch hier niet een Ministerie, dat enkel orgaan van een meerderheid der Tweede Kamer zij. Ik verlang grooter zelfstandigheid voor de Kroon en hare Regering.’
(05.02.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog