Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Programma’s politieke partijen op gespannen voet met rechtsstaat

Uit onderzoek van de Orde van Advocaten blijkt dat bijna alle partijen onderdelen in hun verkiezingsprogramma’s hebben die in strijd lijken met de beginselen van de rechtsstaat.

De Nederlandse Orde van Advocaten heeft een Commissie toetsing rechtsstatelijkheid ingesteld die de programma’s van dertien partijen, die momenteel met minstens twee zetels in de Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd, heeft onderzocht.

Spierbalmaatregelen
Bij VVD, VNL, SGP, PVV en CDA vond de commissie beleidsvoornemens in de plannen die in hun ogen niet bij een rechtsstaat passen. Commissievoorzitter Wouter Veraart, hoogleraar rechtsfilosofie, omschreef ze in het Advocatenblad van 14 februari 2017 als ‘spierbalmaatregelen’: ‘Dat is het type maatregel dat zogezegd een totaaloplossing biedt. Meestal hangen ze samen met immigratie of de angst voor terrorisme en jihadisme. Het voorstel om grenzen dicht te doen, bijvoorbeeld. Of alle islamscholen te sluiten.’
Vergeleken met 2012, toen de advocaten dit onderzoek voor de eerste keer hielden, ligt er nu veel meer nadruk op immigratie en vluchtelingen, terwijl vijf jaar het vijf jaar geleden vooral mis ging bij voorstellen om het strafrecht te veranderen.

Rood licht
Programmapunten die niet door de beugel kunnen, kregen een rood licht van de commissie, terwijl voorstellen die de rechtsstaat versterken, met een groen licht werden beloofd. In twijfelgevallen deelde de commissie een oranje licht uit.
Kampioen rood werd de PVV die, hoewel haar programma slechts één A4’tje telt, toch vijf keer een rood sein kreeg. Net als in 2012 kreeg de SGP twee keer rood. Zo bepleiten PVV en SGP verregaande beperkingen op de fundamentele vrijheden van moslims die niet voor andere geloofsgroepen en burgers worden gesteld.

Zorgwekkend noemde Veraart de twee rode lichten van de VVD. ‘De VVD is het meest opgeschoven. De partij wil ook jihadgangers met slechts één nationaliteit de Nederlandse nationaliteit ontnemen en daarmee stateloos maken. Dat creëert onrecht, want daarmee ontzeg je iemand de toegang tot recht. Een rechtsstaat heeft de minimale plicht zijn burgers een eerlijk proces te geven, ook al hebben ze vreselijke dingen gedaan.’
Ander pijnpunt voor de juristen is dat de VVD de directe doorwerking van internationale verbindende verdragen wil afschaffen. Een Nederlandse rechter kan zijn oordeel dan niet meer baseren op mensenrechten die geformuleerd zijn in internationale verdragen. Veraart hierover: ‘Dat is echt griezelig en zou een enorme verzwakking van de rechtsstaat betekenen. Nederland kent namelijk geen constitutioneel hof dat wetten toetst aan de grondwet.’

Groen licht
ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, D66 en SP krijgen allemaal meerdere groene lichten. De ChristenUnie is de enige die geen rood of oranje scoort.

Volledige tekst rapport

Uitgelicht

We verwarren meningen met kennis

Emine Ugur citeerde in haar column in Trouw de Turkse filosofe Ioanna Kuçuradi die gesignaleerd had dat we steeds meer meningen met kennis verwarren:
Respect voor alle meningen bestaat niet. Mensen verdienen respect, meningen niet. Meningen zijn er om bediscussieerd te worden. We verwarren meningen met kennis. We verwarren kennis met overtuigingen. Je kunt niet democratisch besluiten of iets een feit is. Democratie is heilig, maar moeten we democratisch besluiten of de wereld plat is of niet? Wat is de volgende stap? Gaan we dan ook democratisch besluiten of mensenrechten het nog wel verdienen om beschermd te worden?
(9.11.2024)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

cover weerbare rechtsstaat

Jorieke Manenschijn, Bastiaan Rijpkema en Steven Bruintjes werken als wetenschappers bij de Universiteit Leiden. In hun boek Weerbare rechtsstaat - De vangrails in de Grondwet laten ze de ‘vangrails’ zien die een grondwet kan bieden om te voorkomen dat de democratische rechtsstaat van de weg raakt.
De auteurs staan niet alleen stil bij onze eigen waarborgen als de grondrechten en het tweekamerstelsel, maar ze laten ook ‘vangrails’ zien die elders bedacht zijn. Het boek gaat ook in op de effectiviteit van de waarborgen. Aan het eind van het boek wordt de Nederlandse Grondwet langs de meetlat van de weerbare rechtsstaat gelegd.(18.02.2025)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Grooter zelfstandigheid

Een extraparlementair kabinet of niet, als er morgen een kabinetscrisis moet worden afgewend, gaan de voormannen van de betrokken partijen in de Tweede Kamer om de tafel zitten en hopen er samen uit te komen. Onze grote negentiende-eeuwse staatsman Johan Rudolf Thorbecke zou zich in zijn graf omdraaien. In zijn Narede hield Thorbecke in 1869 voor de laatste keer een hartstochtelijk pleidooi voor een scheiding van de wetgevende macht, uitvoerende en rechterlijke macht:
Ik wensch hier niet een Ministerie, dat enkel orgaan van een meerderheid der Tweede Kamer zij. Ik verlang grooter zelfstandigheid voor de Kroon en hare Regering.’
(05.02.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog