Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Grondwetswijziging constitutionele toetsing vervallen

In een advies heeft de Raad van State aangegeven dat een grondwetswijziging uit 2009 vervallen is omdat de Tweede Kamer de zaak te lang heeft laten liggen.

Destijds in 2002 diende Femke Halsema - ze was toen Kamerlid voor GroenLinks - een voorstel tot wijziging van de Grondwet in die het mogelijk moest maken dat rechters bevoegd zouden zijn om te toetsen of wetten in strijd waren met de Grondwet. Sommige landen kennen zo'n constitutionele toetsing al lange tijd.

Het Nederlandse staatsrecht wil dat een grondwetswijziging twee keer door opeenvolgende Eerste en Tweede Kamers moet worden aanvaard. De regel is bedacht om de kiezers de mogelijkheid te geven zich via hun stem over de gewenste wijzigingen uit te spreken. De procedure moet ervoor zorgen dat door een parlement niet lichtzinnig met onze grondrechten wordt omgesprongen.
Als het wijzigingsvoorstel één keer - in de zogeheten 'eerste lezing' - met een normale meerderheid door Eerste en Tweede Kamer is aangenomen, moet na de volgende verkiezingen een nieuwgekozen volksvertegenwoordiging zich nogmaals over het voorstel buigen. Die nieuwgekozen Tweede en Eerste Kamer moeten het wetsvoorstel dan in 'tweede lezing' met een tweederde meerderheid aanvaarden waarna de grondwetswijziging pas een feit wordt.

Nadat Tweede en de Eerste Kamer uiteindelijk in 2009 in eerste lezing akkoord waren gegaan met het voorstel-Halsema, ging het na de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 voor de tweede lezing naar de Tweede Kamer. GroenLinks liet het wetsvoorstel echter niet opnieuw in de Kamer in stemming te brengen, omdat men er - al dan niet ten onrechte - vanuit ging dat een tweederde meerderheid niet haalbaar was. Daarna gingen er nog twee Kamerverkiezingen overheen en leek niemand leek meer naar het voorstel om te kijken tot enige tijd geleden in de Tweede Kamer de vraag opkwam of het voorstel inmiddels nog wel voldeed aan de regels over het wijzigen van de Grondwet.

Deze vraag werd voorgelegd aan de Raad van State die er onlangs in een advies zijn licht over liet schijnen. Belangrijkste conclusie was dat het wetsvoorstel, dat inmiddels als de initiatiefwet-Van Tongeren door het leven gaat, als vervallen moet worden beschouwd. De Tweede Kamer zal nog wel een uitdrukkelijk besluit moeten nemen om vast te stellen dat het voorstel is vervallen.
De Raad van State adviseerde de Tweede Kamer verder om in de toekomst bij de tweede lezing de regie van de indiener over te nemen. De Kamer kan bijvoorbeeld in het eigen Reglement van Orde vastleggen dat zulke voorstellen in beginsel zes maanden na indiening in stemming moeten worden gebracht.

Volledige tekst advies Raad van State

Uitgelicht

We verwarren meningen met kennis

Emine Ugur citeerde in haar column in Trouw de Turkse filosofe Ioanna Kuçuradi die gesignaleerd had dat we steeds meer meningen met kennis verwarren:
Respect voor alle meningen bestaat niet. Mensen verdienen respect, meningen niet. Meningen zijn er om bediscussieerd te worden. We verwarren meningen met kennis. We verwarren kennis met overtuigingen. Je kunt niet democratisch besluiten of iets een feit is. Democratie is heilig, maar moeten we democratisch besluiten of de wereld plat is of niet? Wat is de volgende stap? Gaan we dan ook democratisch besluiten of mensenrechten het nog wel verdienen om beschermd te worden?
(9.11.2024)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

cover weerbare rechtsstaat

Jorieke Manenschijn, Bastiaan Rijpkema en Steven Bruintjes werken als wetenschappers bij de Universiteit Leiden. In hun boek Weerbare rechtsstaat - De vangrails in de Grondwet laten ze de ‘vangrails’ zien die een grondwet kan bieden om te voorkomen dat de democratische rechtsstaat van de weg raakt.
De auteurs staan niet alleen stil bij onze eigen waarborgen als de grondrechten en het tweekamerstelsel, maar ze laten ook ‘vangrails’ zien die elders bedacht zijn. Het boek gaat ook in op de effectiviteit van de waarborgen. Aan het eind van het boek wordt de Nederlandse Grondwet langs de meetlat van de weerbare rechtsstaat gelegd.(18.02.2025)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Grooter zelfstandigheid

Een extraparlementair kabinet of niet, als er morgen een kabinetscrisis moet worden afgewend, gaan de voormannen van de betrokken partijen in de Tweede Kamer om de tafel zitten en hopen er samen uit te komen. Onze grote negentiende-eeuwse staatsman Johan Rudolf Thorbecke zou zich in zijn graf omdraaien. In zijn Narede hield Thorbecke in 1869 voor de laatste keer een hartstochtelijk pleidooi voor een scheiding van de wetgevende macht, uitvoerende en rechterlijke macht:
Ik wensch hier niet een Ministerie, dat enkel orgaan van een meerderheid der Tweede Kamer zij. Ik verlang grooter zelfstandigheid voor de Kroon en hare Regering.’
(05.02.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog