Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Scheiding der machten volgens Raad van State onder druk

In zijn Jaarverslag 2019 stelt de Raad van State vast dat de politiek steeds vaker voorbij lijkt te gaan aan de scheiding der machten.

In zijn traditionele beschouwing in het eerste hoofdstuk van het jaarverslag staat De Raad van State stil bij de verwevenheid van wetgever en bestuur. Als voorbeeld noemt men het nieuws rond de kinderopvangtoeslag en het optreden van de Belastingdienst. In deze zaak ging het feitelijk over het functioneren van overheidsinstellingen en de rechtsbescherming van de burger. Letterlijk zegt de Raad van State:
B
urgers ervaren veelal onvoldoende houvast en ondersteuning. Ze zijn onzeker over de verwachtingen die zij van de overheid mogen hebben. Deze verwachtingen zijn vaak groter dan wetgever en bestuur kunnen waar maken. In het bijzonder zwaarbelaste uitvoeringsorganisaties staan onder druk.

Volgens de Raad van State bemoeit de politiek zich steeds vaker met de rechterlijke macht. Zonder Thierry Baudet met name te noemen staat men stil bij de uitspraken van de Forum-voorman die in 2019 de partijdigheid van de Nederlandse rechters met enige regelmaat in twijfel trok:
Een kritische reflectie op rechterlijke uitspraken is echter wezenlijk anders dan het principieel ter discussie stellen van de rechter als instituut. Wie de rechterlijke institutie als zodanig aanvalt, miskent de betekenis van de functionele scheiding en spreiding van de staatsmachten en de balans die moet bestaan tussen de instituties die daaraan invulling geven. In de Nederlandse rechtsstaat is deze balans tot nu toe verzekerd. Er is dan ook geen reden voor een alarmerende toon.

Zou het zo kunnen zijn dat als de Tweede Kamer kritiek op rechterlijke uitspraken heeft, dat komt omdat het parlement zelf te onduidelijk is over de wetgeving? De Raad van State pleit ervoor dat de wetgever meer normerend optreedt en het rechterlijke toetsingskader sterker bepaalt. Hiermee zou de wetgever de ruimte voor de rechter kunnen beperken.

Aan het eind van de beschouwing n het eerst hoofdstuk van het jaarverslag wordt de kern van de democratische rechtsstaat als volgt geformuleerd: ‘het recht waaraan de volksvertegenwoordiging mede vormgeeft en waarvan de rechter de grenzen bewaakt’:
Daarbij is van belang dat de verschillende staatsmachten hun verantwoordelijkheid kennen en ook nemen. Voor de wetgever betekent dit dat hij bevoegdheden duidelijk normeert en afbakent. Voor het bestuur bestaat die verantwoordelijkheid uit een zorgvuldige afweging en motivering van besluiten die passen binnen de kaders van het recht. De rechter wordt gevraagd om de toepassing van de wet te toetsen aan het recht.

Jaarverslag 2019 van de Raad van State kunt u downloaden van de website van de Raad van State.

Uitgelicht

Rechter als schuldige

In februari zette de rechter een streep door een inreisverbod voor drie conservatieve islamitische predikers dat de ministers Faber en Van Weel hadden uitgevaardigd. Minister Faber noemde de uitspraak van de rechter  'een zwarte dag’, Van Weel had het over 'een teleurstellende uitkomst'. De rechter werd in de socials zwaar onder vuur genomen.
Voorzitter Marc Flierstra van de Vereniging voor Rechtspraak hekelde in Trouw van 25 februari 2025 de reactie van beide ministers: ‘Door dit soort uitspraken denken mensen dat het door deze rechter komt dat de haatpredikers Nederland in mochten. De ministers zijn zo medeschuldig aan het creëren van een klimaat waarbij deze rechter als schuldige wordt gezien. Het probleem lag bij het besluit van de ministers. Die hebben hun huiswerk niet goed gedaan. Als je dat nalaat, moet je vervolgens niet verbaasd zijn als een rechter gewoon zijn werk doet en oordeelt: Zo kan het niet.’
De rechter geoordeeld dat de ministers onvoldoende hadden gemotiveerd waarom de drie sprekers een bedreiging voor de openbare orde waren.
(06.04.2025)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

const procesrecht

 Max Vetzo promoveerde onlangs op het constitutioneel procesrecht en introduceerde daarmee een nieuw rechtsgebied binnen het Nederlands recht.
De Nederlandse rechters spelen steeds nadrukkelijker een rol in grote maatschappelijke kwesties als klimaatbeleid en stikstofbeleid. De politiek is op dit moment bezig om het huidige verbod op rechterlijke toetsing van wetten aan de Grondwet af te schaffen en een constitutionele toetsing mogeljk te maken.
Om het constitutioneel procesrecht vorm te kunnen geven onderzocht Vetzo de regels die bepalen of, wanneer en hoe de rechter zich met dergelijke kwesties mag bezig houden.. Vetzo vraagt daarbij zich af of de huidige procedures wel voldoende op die bijzondere constitutionele taakuitoefening zijn afgestemd. (25.04.2025)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Grooter zelfstandigheid

Een extraparlementair kabinet of niet, als er morgen een kabinetscrisis moet worden afgewend, gaan de voormannen van de betrokken partijen in de Tweede Kamer om de tafel zitten en hopen er samen uit te komen. Onze grote negentiende-eeuwse staatsman Johan Rudolf Thorbecke zou zich in zijn graf omdraaien. In zijn Narede hield Thorbecke in 1869 voor de laatste keer een hartstochtelijk pleidooi voor een scheiding van de wetgevende macht, uitvoerende en rechterlijke macht:
Ik wensch hier niet een Ministerie, dat enkel orgaan van een meerderheid der Tweede Kamer zij. Ik verlang grooter zelfstandigheid voor de Kroon en hare Regering.’
(05.02.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog