• Website over de 23 grondrechten in de Nederlandse Grondwet
 

Raad van State noemt dubbelfuncties 'ongelukkige gang van zaken'

De Kamer vroeg de Raad van State of dubbelfuncties in strijd met de Grondwet zijn. De Raad van State vond van niet. Er was hooguit sprake van een ongelukkige gang van zaken.

Sinds het Kabinet-Rutte in januari demissionair werd, zijn er verschillende nieuwe ministers en staatssecretarissen benoemd. Dilan Yeşilgöz, Steven van Weyenberg en Dennis Wiersma werden na de verkiezingen van maart eerst benoemd als Kamerlid en vervolgens als staatssecretaris. De vraag was al snel of zo'n combinatie volgens de Grondwet toegestaan is.

Op 13 augustus beantwoordde minister-president Rutte vragen hierover van de SP-Kamerleden Marijnissen en Leijten. Rutte bleef bij zin eerdere standpunt. Het antwoord kwam er in het kort op neer dat de uitzondering in artikel 57 lid 3 Gw 'zodanig geformuleerd [was] dat deze zowel op zittende bewindspersonen als op nieuw te benoemen bewindspersonen ziet'.
Dit antwoord lokte van verschillende kanten commentaar uit, zowel voor als tegen deze opvatting. Met name ging het over het aspect dat de drie staatssecretarissen als lid van de Tweede Kamer zich zelf als staatssecretaris moesten controleren.

Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde op 24 augustus 2021 in met een verzoek van SGP-Kamerlid Roelof Bisschop om de Raad van State ‘voorlichting’ te vragen over de interpretatie van artikel 57 van de Grondwet inzake verenigbaarheid van functies met lidmaatschap van de Kamer.

Op 1 september 2021 kwam de Raad van State met zijn voorlichting over de verenigbaarheid van de functies van minister en staatssecretaris met het Kamerlidmaatschap. Naast art. 57 Gw betrok de raad de artikelen X1 en X3 van de Kieswet en de reglementen van Orde van de Tweede Kamer en de ministerraad.
De Raad van State vroeg zich met name af of de collectieve ontslagaanvraag van het kabinet ook geldt voor degenen die later toetreden tot het demissionaire kabinet. Deze vraag werd bevestigend beantwoord: ‘Op het moment dat de staatssecretarissen werden benoemd tot het demissionaire kabinet, was hun ontslag ook al aangeboden’.

Op basis van art. 57 Gw zou de drie staatssecretarissen lid van de Tweede Kamer kunnen blijven. De Raad van State stelde op dit punt vast:
Er is niet voldoende grond om te concluderen dat in de gegeven omstandigheden de continuering van het Kamerlidmaatschap van de drie betrokken Kamerleden met die grondwetsbepaling in strijd is. Het is gelet op de aard van de materie - het Kamerlidmaatschap - primair aan de Tweede Kamer om desgewenst nader te besluiten.

Samengevat kwam het standpunt van de Raad van State op het volgende neer:

  • De Grondwet laat juridisch ruimte voor de combinatie van functies.
  • De grondwettelijke complicaties van de recente benoemingen lijken niet tijdig en niet voldoende grondig te zijn onderkend.
  • De voorzitter van de Tweede Kamer had kunnen ingrijpen, maar heeft dat niet gedaan.
  • Het is aan de Tweede Kamer zelf om hierover desgewenst verder te beslissen, want alleen de Tweede Kamer gaat over het lidmaatschap van de Kamer.
  • Omdat de bepalingen in de Grondwet en de Kieswet blijkbaar verschillend kunnen worden uitgelegd, adviseert de Raad van State om dit onderwerp grondig te bestuderen en te verduidelijken.

Een dag na het advies van de Raad van State schreven de drie staatssecretarissen dat er weliswaar geen sprake was van onverenigbaarheid van functies, maar dat er inmiddels toch discussie over was ontstaan. Omdat de Raad van State adviseerde om de wet op dit punt te verduidelijken, schreven ze hun Kamerzetel direct op te geven.

 

Nieuwsarchief

Uitgelicht

Mag je een partij verbieden?

De volksvertegenwoordiging staat in principe open voor alle leden van het volk, mits ze voldoende stemmen halen. Welke overtuigingen ze koesteren doet er niet toe. Al leggen ze wel een eed (of belofte) af op de Grondwet, dat schept toch enige verplichting, zou je zeggen. Temeer omdat daar sinds kort, afgelopen augustus, de volgende bepaling aan is toegevoegd: 'De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.

Aldus Stevo Akkerman in Trouw van 18 november 2022. Er gaan steeds meer stemmen op om Forum voor Democratie te verbieden. Hebben we dat punt bereikt toen Forum-Kamerlid Guido van Meijeren bedacht dat je met een volksopstand de regering kon verdrijven? Zou Forum dezelfde weg opgaan als de Centrumpartij '86? Die werd in 1998 door de rechter verboden onder verwijzing naar art. 8 Gw.

Stevo Akkerman aarzelt. Sinds 2018 vraagt de Tweede Kamer om een Partijwet waarin expliciet vastligt wat je als partij moet hebben gedaan om verboden te worden. Die wet afwachten of nu ingrijpen? Akkerman breekt zich er nog steeds het hoofd over.
(21.11.2022)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

demonstratierecht cov1Berend Roorda e.a.
Recente demonstratie- en vergaderingsrechtelijke vraagstukken

Aanleiding voor het maken van dit boek is een evaluatie van de Wet openbare manifestaties tegen de achtergrond vande vraag: voldoet de wet opgewassen aan de eisen van deze tijd? Auteurs Berend Roorda, Jan Brouwer en Jon Schilder behandelen tal van actuele vraagstukken, zoals de boerenprotesten, protestacties bij abortusklinieken, eenmansprotesten en demonstraties tegen bestemmingsplannen. Ook staan ze stil bij thema’s als de strafbaarheid van het gedrag van demonstranten en een mogelijk verbod op gezichtsbedekking bij manifestaties.

Dankzij de brede opzet van het boek komen tal van facetten van demonstraties, die de afgelopen tijd in het nieuws zijn, in het boek aan bod inclusief alle jurisprudentie. Het boek vormt tevens een prachtige aanvulling op de dissertatie Het recht om te demonstreren waar Berend Roorda in 2016 op promoveerde bij Brouwer en Schilder, die bij dit boek zijn medeauteurs zijn. (Zie Literatuurlijst.)
(01.02.2023)

 

Kijk hier voor meer nieuwe publicaties

 

 

Knipoog

Een eerste vereischte

Mr. Dirk Fock zat namens de Liberale Unie in de Tweede Kamer en was Kamervoorzitter tussen 1917 en 1920. Hij was voorzitter in een bijzondere tijd. Pieter Jelles Troelstra verklaarde op 12 november 1918 in de Tweede Kamer dat de socialisten zich verplicht voelden om de staatsmacht te grijpen.

Dirk Fock zei dat je als voorzitter van het parlement meer tot je beschikking had dan alleen het reglement van orde:
Een eerste vereischte van een voorzitter is dat hij zich nooit boos maakt en altijd zijn humeur behoudt. Een feit is dat men met een grap zelfs de woeligste Kamer tot bedaren kan brengen.

Citaat uit Gerry van der List, Boven de partijen, pag. 164 (18.11.22)

 

Bekijk oude afleveringen Knipoog