Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Adviescolleges adviseren formerende partijen over opdracht nieuw kabinet

Raad van State, Algemene Rekenkamer en Nationale ombudsman vinden dat het nieuwe kabinet de nadruk moet leggen op het herstel van het vertrouwen in de politiek.

President Thom de Graaf van de Raad van State, president Arno Visser van de Algemene Rekenkamer en Nationale ombudsman Reinier van Zutphen formuleerden de drie kernpunten voor het herstel van vertrouwen die in de formatie aan de orde moeten komen. Hun boodschap begonnen ze aldus:
De overheid heeft vaak onvoldoende oog voor de zorgen, de belangen en de mogelijkheden van mensen. Onzorgvuldige, nodeloos ingewikkelde en soms te strenge wetgeving, gecombineerd met een praktijk van complexe en onduidelijke financiering en mechanische uitvoering tast het vertrouwen van burgers in hun overheid aan.

  • De scheiding tussen beleid en uitvoering zorgt voor veel problemen. Regering en parlement moeten zich bij het maken van wetten realiseren welke concrete gevolgen deze hebben voor de mensen. Wetgeving blijkt vaak nodeloos ingewikkeld. Dit is vaak het gevolg van complexe compromispolitiek.
  • Wanneer wetten in de praktijk tot ongewenste gevolgen leiden, wordt vaak gepleit voor meer maatwerk. Als het fundament echter niet deugt, is zorgen voor maatwerk dweilen met de kraan open. In plaats van maatwerk zou de menselijke maat leidend moeten zijn.
  • Vertrouwen is het bindmiddel in een democratische rechtsstaat. De overheid kan alleen slagvaardig optreden als haar optreden wordt gedragen door de burgers. Het vertrouwen van de burgers heeft de afgelopen jaren affaires een geduchte knauw opgelopen. Vertrouwen geven hangt ook samen met vertrouwen krijgen. Te vaak heeft het daaraan ontbroken en keek de overheid met argwaan naar haar burgers.

‘Waar het vertrouwen rafelt, rafelt ook de rechtsstaat’, aldus Thom de Graaf, Arno Visser en Reinier van Zutphen aan het eind van het document.

Uitgelicht

Rechter als schuldige

In februari zette de rechter een streep door een inreisverbod voor drie conservatieve islamitische predikers dat de ministers Faber en Van Weel hadden uitgevaardigd. Minister Faber noemde de uitspraak van de rechter  'een zwarte dag’, Van Weel had het over 'een teleurstellende uitkomst'. De rechter werd in de socials zwaar onder vuur genomen.
Voorzitter Marc Flierstra van de Vereniging voor Rechtspraak hekelde in Trouw van 25 februari 2025 de reactie van beide ministers: ‘Door dit soort uitspraken denken mensen dat het door deze rechter komt dat de haatpredikers Nederland in mochten. De ministers zijn zo medeschuldig aan het creëren van een klimaat waarbij deze rechter als schuldige wordt gezien. Het probleem lag bij het besluit van de ministers. Die hebben hun huiswerk niet goed gedaan. Als je dat nalaat, moet je vervolgens niet verbaasd zijn als een rechter gewoon zijn werk doet en oordeelt: Zo kan het niet.’
De rechter geoordeeld dat de ministers onvoldoende hadden gemotiveerd waarom de drie sprekers een bedreiging voor de openbare orde waren.
(06.04.2025)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

cover weerbare rechtsstaat

Jorieke Manenschijn, Bastiaan Rijpkema en Steven Bruintjes werken als wetenschappers bij de Universiteit Leiden. In hun boek Weerbare rechtsstaat - De vangrails in de Grondwet laten ze de ‘vangrails’ zien die een grondwet kan bieden om te voorkomen dat de democratische rechtsstaat van de weg raakt.
De auteurs staan niet alleen stil bij onze eigen waarborgen als de grondrechten en het tweekamerstelsel, maar ze laten ook ‘vangrails’ zien die elders bedacht zijn. Het boek gaat ook in op de effectiviteit van de waarborgen. Aan het eind van het boek wordt de Nederlandse Grondwet langs de meetlat van de weerbare rechtsstaat gelegd.(18.02.2025)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Grooter zelfstandigheid

Een extraparlementair kabinet of niet, als er morgen een kabinetscrisis moet worden afgewend, gaan de voormannen van de betrokken partijen in de Tweede Kamer om de tafel zitten en hopen er samen uit te komen. Onze grote negentiende-eeuwse staatsman Johan Rudolf Thorbecke zou zich in zijn graf omdraaien. In zijn Narede hield Thorbecke in 1869 voor de laatste keer een hartstochtelijk pleidooi voor een scheiding van de wetgevende macht, uitvoerende en rechterlijke macht:
Ik wensch hier niet een Ministerie, dat enkel orgaan van een meerderheid der Tweede Kamer zij. Ik verlang grooter zelfstandigheid voor de Kroon en hare Regering.’
(05.02.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog