• Website over de 23 grondrechten in de Nederlandse Grondwet
 

Venetië Commissie pleit voor meer tegenwicht bieden aan kabinet

Op verzoek van de Tweede Kamer heeft de Venetië Commissie naar aanleiding van de toeslagenaffaire onderzoek gedaan naar de rechtsbescherming in Nederland.

De Europese Commissie voor Democratie door Recht – doorgaans kortweg de Venetië Commissie genoemd – is in 1990 door de Raad van Europa in het leven geroepen om de landen in Oost-Europa te helpen overschakelen naar een democratisch systeem. Daarnaast kunnen de aangesloten staten de commissie inschakelen voor constitutionele adviezen. De commissie bestaat uit onafhankelijke leden die vier keer per jaar in Venetië vergaderen.

In haar eindrapport The Netherlands – Opinion on the Legal Protection of Citizens staat de Venetië Commissie uitgebreid stil bij de manier waarop de kabinet in de toeslagenaffaire met de Tweede Kamer is omgegaan. Er is volgens de commissie een cultuur ontstaan van het achterhouden van informatie - vgl. de Rutte-doctrine - en het tegenwerken van Kamerleden die de parlementaire controle in hun werk voorop stellen.

Volgens de Venetië Commissie zijn er flinke hervormingen nodig in wetgeving, bestuur en rechtspraak om de Nederlandse democratie voor nieuwe toeslagenaffaires te behoeden. De commissie vindt het belangrijk dat het parlement en individuele parlementsleden beter worden toegerust om hun controlerende rol te kunnen vervullen.
De Venetië Commissie heeft verder forse kritiek op de rol van de Tweede Kamer als wetgever. Bij het maken van de wetgeving waar het toeslagenstelsel op gebaseerd is, heeft  in haar ogen de Kamer onvoldoende gelet op de redelijkheid en billijkheid van de regelgeving.

Aan het eind van het rapport stelt de Venetië Commissie vast dat Nederland in het algemeen een goed fungerende rechtsstaat is en dat Kamer en kabinet reeds lessen uit de toeslagenaffaire hebben getrokken:
The Netherlands is a well-functioning state with strong democratic institutions and safeguards for the rule of law. While the shortcomings in individual rights protection uncovered in the Childcare Allowance Case [toeslagenaffaire] are indeed serious and systemic and involve all branches of government, it appears that eventually the rule of law mechanisms in the Netherlands did work.

Met harde aanbevelingen komt de Venetië Commissie niet. Ze laat het aan Kamer en kabinet over zelf met de nodige verbeteringen te komen.
Folkert Jensma vroeg zich in NRC Handelsblad van 19 oktober 2021 af wat de Kamer zich van de op- en aanmerkingen van de Venetië Commissie moet aantrekken:
Om te beginnen dat ‘rule of law’ meer inhoudt dan alleen de plicht voor de overheid zich aan de wet te houden. Maar dat er ook garanties moeten zijn tegen ‘irrationele, onredelijke, oneerlijke of knellende gevolgen’. Het is bij uitstek aan het parlement om dat te garanderen, althans die te voorkomen. En om vervolgens rechtspraak, ombudsman en rechtshulp zo te financieren dat rechtsbescherming geen illusie is.

Nieuwsarchief

Uitgelicht

Mag je een partij verbieden?

De volksvertegenwoordiging staat in principe open voor alle leden van het volk, mits ze voldoende stemmen halen. Welke overtuigingen ze koesteren doet er niet toe. Al leggen ze wel een eed (of belofte) af op de Grondwet, dat schept toch enige verplichting, zou je zeggen. Temeer omdat daar sinds kort, afgelopen augustus, de volgende bepaling aan is toegevoegd: 'De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.

Aldus Stevo Akkerman in Trouw van 18 november 2022. Er gaan steeds meer stemmen op om Forum voor Democratie te verbieden. Hebben we dat punt bereikt toen Forum-Kamerlid Guido van Meijeren bedacht dat je met een volksopstand de regering kon verdrijven? Zou Forum dezelfde weg opgaan als de Centrumpartij '86? Die werd in 1998 door de rechter verboden onder verwijzing naar art. 8 Gw.

Stevo Akkerman aarzelt. Sinds 2018 vraagt de Tweede Kamer om een Partijwet waarin expliciet vastligt wat je als partij moet hebben gedaan om verboden te worden. Die wet afwachten of nu ingrijpen? Akkerman breekt zich er nog steeds het hoofd over.
(21.11.2022)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

demonstratierecht cov1Berend Roorda e.a.
Recente demonstratie- en vergaderingsrechtelijke vraagstukken

Aanleiding voor het maken van dit boek is een evaluatie van de Wet openbare manifestaties tegen de achtergrond vande vraag: voldoet de wet opgewassen aan de eisen van deze tijd? Auteurs Berend Roorda, Jan Brouwer en Jon Schilder behandelen tal van actuele vraagstukken, zoals de boerenprotesten, protestacties bij abortusklinieken, eenmansprotesten en demonstraties tegen bestemmingsplannen. Ook staan ze stil bij thema’s als de strafbaarheid van het gedrag van demonstranten en een mogelijk verbod op gezichtsbedekking bij manifestaties.

Dankzij de brede opzet van het boek komen tal van facetten van demonstraties, die de afgelopen tijd in het nieuws zijn, in het boek aan bod inclusief alle jurisprudentie. Het boek vormt tevens een prachtige aanvulling op de dissertatie Het recht om te demonstreren waar Berend Roorda in 2016 op promoveerde bij Brouwer en Schilder, die bij dit boek zijn medeauteurs zijn. (Zie Literatuurlijst.)
(01.02.2023)

 

Kijk hier voor meer nieuwe publicaties

 

 

Knipoog

Een eerste vereischte

Mr. Dirk Fock zat namens de Liberale Unie in de Tweede Kamer en was Kamervoorzitter tussen 1917 en 1920. Hij was voorzitter in een bijzondere tijd. Pieter Jelles Troelstra verklaarde op 12 november 1918 in de Tweede Kamer dat de socialisten zich verplicht voelden om de staatsmacht te grijpen.

Dirk Fock zei dat je als voorzitter van het parlement meer tot je beschikking had dan alleen het reglement van orde:
Een eerste vereischte van een voorzitter is dat hij zich nooit boos maakt en altijd zijn humeur behoudt. Een feit is dat men met een grap zelfs de woeligste Kamer tot bedaren kan brengen.

Citaat uit Gerry van der List, Boven de partijen, pag. 164 (18.11.22)

 

Bekijk oude afleveringen Knipoog