• Website over de 23 grondrechten in de Grondwet
 

Raad van State kwam te laat terug op strenge lijn kindertoeslagenaffaire

In Lessen uit de kinder­opvangtoeslagzaken betreurt de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van Statenhet té laat te zijn teruggekomen op haar strenge lijn.

De Afdeling Bestuursrechtspraak heeft vanaf 2011 de strenge lijn van de Belastingdienst geaccepteerd dat ouders volledig moeten terugbetalen als zij de betalingen niet of slechts gedeeltelijk konden aantonen. In het zojuist verschenen rapport Lessen uit de kinder­opvangtoeslagzaken stelt de afdeling vast dat zo’n uitleg bij gedeeltelijke verantwoording van ontvangen toeslagen niet passend was.
De Raad van State heeft zijn ‘alles-of-niets’-lijn in oktober 2019 verlaten en voortaan als richtlijn gehanteerd dat de omvang van de tekortkoming en het recht op toeslag met elkaar in evenwicht moeten zijn. In Lessen uit de kinder­opvangtoeslagzaken komt de Afdeling Bestuursrechtspraak tot de conclusie dat die koerswijziging eerder had gekund en eerder had gemoeten.

Het rapport komt met een aantal concrete lessen voor de toekomst. Een ervan is dat de Raad van State kritischer moet zijn op de juistheid en compleetheid van de informatie van overheidsorganen. Als de verhouding overheid-burger onevenwichtig lijkt te zijn, moeten bestuursrechters burgers de helpende hand bieden.
De rechtspraktijk kan weliswaar niet zonder vaste richtlijnen, zegt Lessen uit de kinder­opvangtoeslagzaken, maar als het zicht erop nog onvoldoende is, is een ‘zaak-voor-zaak’-benadering aan te bevelen. Stel dat gaandeweg blijkt dat de toepassing van de wet te streng uitpakt, dan moet de bestuursrechter zijn rechterlijk instrumentarium inzetten om te kijken of deze hardheid kan worden weggenomen of beperkt.

Voorzitter Bart Jan van Ettekoven van de Afdeling Bestuursrechtspraak trok bij het verschijnen van het rapport het boetekleed aan:
We hadden de strenge lijn eerder kunnen en moeten wijzigen. We hebben daarmee geworsteld, halve maatregelen genomen en niet doorgepakt. Ouders die in de problemen zijn gekomen omdat wij te lang de strenge lijn hebben toegepast, bieden wij onze excuses aan. We hadden deze ouders betere rechtsbescherming moeten bieden.

Uitgelicht

Krachtig signaal

In haar column in Trouw van 28 november 2023 schrijft hoogleraar constitutioneel recht Ingrid Leijten dat de zege van de PVV een krachtig signaal moet zijn om onze rechtsstaat te versterken, bijvoorbeeld door het verbod op toetsing aan de Grondwet op te heffen en een constitutioneel hof in te stellen.
Ze schreef in haar column dat de Duitsers bijna van hun stoel vielen toen ze op een Duits-Nederlands juristencongres vertelde Nederland geen constitutionele toetsing kende:
Dat er dus in Nederland geen rechter is die kan controleren of bij het maken van wetten de daarvoor in de Grondwet vastgelegde procedure is gevolgd. Zolang de andere machten dit gebrek opvatten als de eervolle taak om zo goed als zij kunnen gestalte te geven aan die Grondwet, valt het Nederlandse systeem elders nog wel te verkopen. Waar het tot een rechtsstatelijk kop-in-het-zand-steken leidt of dat althans gedoogt, hebben we weinig om trots op te zijn.’
(06.12.2023)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

gogel

Jan Postma
Alexander Gogel (1765-1821)
Grondlegger van de Nederlandse staat

Alexander Gogel was een overtuigd patriot en maakte snel carrière in de Bataafse Republiek en de Franse tijd. Hij staat bekend als de man die het nieuwe financiële systeem van de Bataafse eenheidsstaat organiseerde. Ook was Gogel betrokken bij het opstellen van de Staatsregeling van 1798. Jan Postma schreef enige tijd geleden al weer een lijvige biografie van Alexander Gogel waarin hij hem vanwege zijn verdiensten als ‘Grondlegger van de Nederlandse staat’ bestempelt.
Postma beschrijft Alexander Gogel onder andere als strijdbaar voorstander van de afschaffing van de gilden. Gelijkheid betekende voor Gogel ook een vrije toegang tot alle beroepen. Opmerkelijk was zijn betrokkenheid bij de Nationale Konst-Gallery, de voorloper van het huidige Rijksmuseum. De basis van de collectie vormde de verbeurde verklaarde collectie van voormalig stadhouder Willem V.
(26.10.2023)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

 

 


Knipoog

Zekerheid en bescherming

In 1798 kreeg Nederland zijn Staatsregeling voor het Bataafsche Volk waarin vrijheid, gelijkheid en broederschap - de beginselen van de Franse Revolutie - voorop stonden. Van de 23 grondrechten in de Grondwet kwamen maar liefst al 21 in de een of andere vorm in deze eerste staatsregeling voor.
In onze ingewikkelde maatschappij komen de spelregels van de Bataafse Republiek verrassend eenvoudig over. Neem artikel L over de manier waarop de staat met vreemdelingen moet omgaan:
‘De Maatschappij ontvangt alle Vreemdelingen, die de weldaaden der vrijheid vreedzaam wenschen te genieten, in haar midden, verleenende denzelven alle zekerheid en bescherming.’
(25.10.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog