• Website over de 23 grondrechten in de Grondwet
 

Mag de overheid omgekeerde vlaggen verwijderen?

De provincie Friesland wil de omgekeerde vlaggen van het boerenprotest langs de openbare wegen laten weghalen. Hoe zit het met de juridische onderbouwing van zo’n ingreep?

Eind augustus vertelt de Friese gedeputeerde Avine Fokkens aan Omrop Fryslân dat de provincie van plan is de omgekeerde vlaggen langs de openbare wegen weg te halen. Ze geeft als argument voor dat je eigenlijk helemaal geen vlaggen aan provinciale eigendommen mag bevestigen. Wel voegt ze eraan toe: ‘Op zijn eigen land of in de voortuin mag een boer doen wat hij wil.’ Volgens gedeputeerde Fokkens hebben de boeren inmiddels ruimschoots de gelegenheid gehad om te protesteren.

De hoogleraren Jan Brouwer en Jon Schilder reageren kort daarna in een blog op de site van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid op de juridische onderbouwing van zo’n ingreep. Noch in het Wetboek van Strafrecht noch in de provinciale verordeningen van Friesland is een basis te vinden om het ophangen van omgekeerde vlaggen aan provinciale eigendommen als strafbaar gedrag te bestempelen.
Verder constateren Brouwer en Schilder dat er in veel gemeentelijke verordeningen weliswaar een bepaling staat die het verbiedt om zonder vergunning voorwerpen langs de openbare weg te plaatsen, maar dat er altijd een uitzondering wordt gemaakt voor spandoeken en dergelijke waarop gedachten of gevoelens worden geopenbaard. Ze stellen dan ook vast:
‘De provincie kan als eigenaar van de grond in beginsel de vlaggen van haar grondgebied doen verwijderen. Maar anders dan de boeren is de overheid ook in haar hoedanigheid van eigenaar volledig gebonden aan de grondrechten. Zij mag bijvoorbeeld niet bepalen welke vorm van meningsuiting wel of niet is toegelaten. Een dergelijke vorm van verboden censuur lijkt nu wel plaats te vinden omdat de gedeputeerde uitdrukkelijk zegt dat de vlaggen weg moeten omdat anderen zich gekwetst voelen.’

Brouwer en Schilder wijzen op de jurisprudentie over het art. 10 over vrijheid van meningsuiting in het Europees Verdrag voor de bescherming van de Rechten van de Mens. De uitspraak zegt dat het artikel zelfs uitingen beschermt die beledigen, choqueren en onrust zaaien. ‘Such are the demands of pluralism, tolerance and broadmindedness without which there is no democratic society’, citeren Brouwer en Schilder uit de jurisprudentie. Ze schrijven daarover in hun blog: ‘De provocaties van de boeren door middel van het ophangen van een omgekeerde vlag blijven ver binnen die gestelde grenzen.’

Uitgelicht

Hoe goed kent u de Grondwet?

In het Nederlands Juristenblad van 2 juni 2023 publiceerde Jelle But het artikel ‘Grondwet begrepen door gewone mensen’. Hij doet onderzoek naar de internalisering van het constitutioneel recht.
In het onderzoek geeft 91 procent van de respondenten aan dat ze de Grondwet belangrijk vinden. Zo’n 74 procent zegt de Grondwet ‘op hoofdlijnen’ te kennen, 7 procent denkt de Grondwet ‘goed’ te kennen en 19 procent antwoordt de Grondwet ‘helemaal niet’ te kennen.
Volgens Jelle But zijn de Nederlanders tamelijk zelfverzekerd over hun kennis van de Grondwet. De vraag of de respondenten wisten over wat voor soort normen en waarden het de Grondwet gaat – zonder de exacte inhoud te kennen - antwoordt 89 procent deze te kennen. Maar liefst 42 procent echter geeft aan nooit een artikel uit de Grondwet te hebben gelezen …
(06.08.2023)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

demonstratierecht cov1Herman Tjeenk Willink
Het tij tegen

Minister van Staat Herman Tjeenk Willink ziet op tal van plekken in de Nederlandse samenleving de democratie haperen. In het recente verleden heeft hij er al met enige regelmaat over gepubliceerd. Onlangs verscheen een nieuw boek van zijn hand onder de titel Het tij tegen - De democratische rechtsorde als fundament.
NRC schreef erover: ‘In Het tij tegen stroopt de minister van Staat nog één keer de mouwen op om het land de oren te wassen over onze falende liefde voor de democratische rechtsorde.’
In zijn boek noemt Tjeenk Willink de dominantie van het geld als ijkpunt voor beleid en het denken in termen van management als belangrijke oorzaken van het gebrek aan vertrouwen in de politiek en het wegvallen van het draagvlak onder het overheidshandelen. (19.06.2023)

 

Bekijk overzicht pas verschenen boeken

 

 


Knipoog

Sociaal Contract

Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt mag een nieuwe politieke partij zijn, de wortels van het Sociaal Contract zijn eeuwenoud. Rousseau introduceerde het in 1762 in zijn Du contrat social ou principes du droit politique. Hij schreef dat het recht om zijn stem uit te brengen hem de plicht geeft om zich te verdiepen in zaken van algemeen belang, om er bescheiden aan toe te voegen: ‘Hoe gering mijn invloed daarop ook mag zijn’.

De Staatsregeling voor het Bataafsche Volk uit 1798 geldt als de eerste ‘echte’ Nederlandse grondwet en was - uiteraard – geïnspireerd door de ideeën van Rousseau. Meteen al in artikel 2 gaat het over het sociaal contract dat aan de basis ligt van de manier waarop de staat is ingericht:
‘Het Maatschappelijk Verdrag wijzigt, noch beperkt, de natuurlijke regten van den Mensch, dan in zoo verre zulks, ter bereikinge van dat oogmerk, noodzaaklijk is.’
(28.08.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog