• Website over de 23 grondrechten in de Grondwet
 

Discriminatieverbod in de Grondwet uitgebreid

Op 17 januari 2023 ging de Eerste Kamer met 56 stemmen voor en 15 tegen akkoord met het opnemen in art. 1 Gw van het discrimineren wegens handicap of seksuele gerichtheid.

Al met al heeft dit wijzigingstraject meer dan twaalf jaar geduurd. Op initiatief van D66, GroenLinks en PvdA is namelijk al in 2010 een voorstel ingediend om handicap en seksuele gerichtheid als antidiscriminatiegronden in art. 1 Gw op te nemen.

Het duurde tot juni 2020 voor dit voorstel om de Grondwet te wijzigen in eerste lezing door de Tweede Kamer werd aangenomen, waarna de Eerste Kamer in februari 2021 volgde. Vorig jaar nam de nieuwe Tweede Kamer in maart 2022 het wijzigingsvoorstel met 2/3 meerderheid aan en op 17 januari volgde de Eerste Kamer, eveneens in 2/3 meerderheid.

Woordvoerder Philip Tijsma van het COC Nederland zei over de uitbreiding van het antidiscriminatieverbod in de Volkskrant van 18 januari 2023 verheugd te zijn dat het eindelijk gelukt is:
'Er ligt nu een grondwettelijke opdracht aan de politiek om discriminatie aan te pakken en te zorgen voor gelijke rechten. De verankering in de Grondwet maakt dat wij ook over vijftig of honderd jaar nog met elkaar kunnen trouwen, mocht de politieke wind dan zijn gedraaid.’

In de Tweede Kamer stemden in tweede lezing alleen SGP, PVV en Forum voor Democratie tegen. De stemming in de Eerste Kamer gaf hetzelfde beeld te zien met dien verstande dat van de uiteengevallen fractie van Forum Henk Otten en Jeroen de Vries wel voor het voorstel stemden.
De tegenstemmers vinden dat discriminatiegronden niet expliciet in de Grondwet hoeven te worden genoemd. SGP-senator Roelof Bisschop zei het zo:
‘De SGP voelt er veel voor om - als je dan toch dit Grondwetsartikel gaat wijzigen - je moet kiezen voor een algemene formulering in plaats van een ‘kerstboom’ aan gronden. Dat zou dan leiden tot de formulering dat discriminatie ‘op welke grond dan ook’ verboden is.’

Met het besluit van de Eerste Kamer ziet het nieuwe art. 1 Gw er zo uit:
'Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’

De Eerste Kamer nam ook een SP-motie aan die vroeg de tekst van het artikel zo te redigeren dat discriminatie altijd verboden is, waarna een aantal gronden expliciet wordt genoemd. Om deze wens uit te voeren is een wetswijziging nodig. Deze zou ervoor kunnen zorgen dat art. 1 Gw uiteindelijk uit twee onderdelen gaat bestaan: in lid 1 het verbod inclusief ‘op welke grond dan ook’ en een lid 2 met de voorbeelden.

Uitgelicht

Krachtig signaal

In haar column in Trouw van 28 november 2023 schrijft hoogleraar constitutioneel recht Ingrid Leijten dat de zege van de PVV een krachtig signaal moet zijn om onze rechtsstaat te versterken, bijvoorbeeld door het verbod op toetsing aan de Grondwet op te heffen en een constitutioneel hof in te stellen.
Ze schreef in haar column dat de Duitsers bijna van hun stoel vielen toen ze op een Duits-Nederlands juristencongres vertelde Nederland geen constitutionele toetsing kende:
Dat er dus in Nederland geen rechter is die kan controleren of bij het maken van wetten de daarvoor in de Grondwet vastgelegde procedure is gevolgd. Zolang de andere machten dit gebrek opvatten als de eervolle taak om zo goed als zij kunnen gestalte te geven aan die Grondwet, valt het Nederlandse systeem elders nog wel te verkopen. Waar het tot een rechtsstatelijk kop-in-het-zand-steken leidt of dat althans gedoogt, hebben we weinig om trots op te zijn.’
(06.12.2023)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

gogel

Jan Postma
Alexander Gogel (1765-1821)
Grondlegger van de Nederlandse staat

Alexander Gogel was een overtuigd patriot en maakte snel carrière in de Bataafse Republiek en de Franse tijd. Hij staat bekend als de man die het nieuwe financiële systeem van de Bataafse eenheidsstaat organiseerde. Ook was Gogel betrokken bij het opstellen van de Staatsregeling van 1798. Jan Postma schreef enige tijd geleden al weer een lijvige biografie van Alexander Gogel waarin hij hem vanwege zijn verdiensten als ‘Grondlegger van de Nederlandse staat’ bestempelt.
Postma beschrijft Alexander Gogel onder andere als strijdbaar voorstander van de afschaffing van de gilden. Gelijkheid betekende voor Gogel ook een vrije toegang tot alle beroepen. Opmerkelijk was zijn betrokkenheid bij de Nationale Konst-Gallery, de voorloper van het huidige Rijksmuseum. De basis van de collectie vormde de verbeurde verklaarde collectie van voormalig stadhouder Willem V.
(26.10.2023)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

 

 


Knipoog

Zekerheid en bescherming

In 1798 kreeg Nederland zijn Staatsregeling voor het Bataafsche Volk waarin vrijheid, gelijkheid en broederschap - de beginselen van de Franse Revolutie - voorop stonden. Van de 23 grondrechten in de Grondwet kwamen maar liefst al 21 in de een of andere vorm in deze eerste staatsregeling voor.
In onze ingewikkelde maatschappij komen de spelregels van de Bataafse Republiek verrassend eenvoudig over. Neem artikel L over de manier waarop de staat met vreemdelingen moet omgaan:
‘De Maatschappij ontvangt alle Vreemdelingen, die de weldaaden der vrijheid vreedzaam wenschen te genieten, in haar midden, verleenende denzelven alle zekerheid en bescherming.’
(25.10.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog