• Website over de 23 grondrechten in de Nederlandse Grondwet
 

Online gebiedsverbod is beperking van de vrijheid van meningsuiting

Onlangs heeft de rechtbank vastgesteld dat een burgemeester iemand niet mag verbieden online op te roepen in opstand te komen tegen coronabeleid en vuurwerkverbod.

Een jongeman van zeventien uit Zeist had in november 2021 in een groeps-chat op Telegram opgeroepen in opstand te komen en op een bepaalde tijd en plaats te komen protesteren tegen het coronabeleid en het vuurwerkverbod van de overheid. De jongen eindigde zijn oproep met: ‘Neem je matties & vuurwerk mee!’
Volgens burgemeester Sharon Dijksma van Utrecht overtrad de jongen daarmee de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van de gemeente. Ze bepaalde dat de jongen een dwangsom van 2500 euro moest betalen als hij weer zou oproepen om in Utrecht samen te komen om de openbare orde te verstoren. De jongen legde de zaak voor aan de bestuursrechter.

De rechtbank Midden-Nederland stelde de jongen in het gelijk. Het verbod in de APV had volgens de rechter geen betrekking op het online doen van een oproep tot verstoring van de openbare orde. Het betreffende artikel zegt dat het verboden is om op een openbare plaats een bepaald gedrag te vertonen. Met een online bericht wordt niet op een openbare plaats bepaald gedrag getoond, stelde de rechtbank vast. Bovendien wordt met een openbare plaats een fysieke plek bedoeld. Een voor iedereen toegankelijke groeps-chat is weliswaar openbaar, vond de bestuursrechter, maar daarmee is het geen openbare plaats die binnen de bevoegdheden van de burgemeester valt.

Het verbieden van dergelijke online-uitingen is volgens de rechtbank bovendien een ontoelaatbare beperking van de vrijheid van meningsuiting. Uitlatingen die aanleiding geven tot wanordelijkheden, zijn misschien ongewenst, maar ook een ongewenste mening blijft een mening, aldus de bestuursrechter.
Het aan banden leggen van een online bericht door een burgemeester is volgens deze uitspraak in strijd met de Grondwet. Alleen de landelijke wetgever mag onder voorwaarden deze vrijheid van meningsuiting beperken. Overigens kan opruiing wel strafrechtelijk worden aangepakt, maar niet door de burgemeester via een lokale regeling, zegt deze rechterlijke uitspraak.

Proefproces gemeente Amsterdam
Een week na dit vonnis liet burgemeester Femke Halsema weten dat de gemeente Amsterdam via een proefproces wil nagaan of het binnen de bestaande wettelijke kaders mogelijk is burgers aan te pakken die online oproepen tot ordeverstoringen.
In de Utrechtse zaak ging het juridisch fout, omdat de APV volgens de rechter ontoereikend was en omdat bij deze aanpak de grondwettelijke vrijheid van meningsvorming in het geding kwam. Amsterdam wil met het proefproces nagaan of de Gemeentewet wellicht wel voldoende ruimte biedt om burgemeesters een online gebiedsverbod te kunnen laten opleggen.

Brief burgemeesters
Inmiddels hebben op 6 februari 41 burgemeesters, waaronder Sharon Dijksma en Femke Halsema, een oproep aan landelijke politiek gedaan om de wettelijke mogelijkheden van een gemeentelijk online gebiedsverbod te verruimen. In de Utrechtse zaak had de rechter gezegd dat alleen de landelijke wetgever deze vrijheid van meningsuiting onder voorwaarden mag beperken. 
NRC vroeg Willem Bantema, lector lokaal bestuur bij de NHL Stenden Hogeschool, naar aanleiding van de brief of burgemeesters niet te véél macht krijgen als ze online gebiedsverboden kunnen opleggen?
Het is nogal een verandering als je het beperken van de meningsuiting bij burgemeesters neerlegt. Het risico is dat je uitingen gaat normeren, dat je over de inhoud gaat oordelen. Als je iemand een boete geeft voor het verspreiden van desinformatie, hoe bepaal je dan bijvoorbeeld wat een mening is en wat desinformatie is?

Nieuwsarchief

Uitgelicht

 

 Mag je een partij verbieden?

De volksvertegenwoordiging staat in principe open voor alle leden van het volk, mits ze voldoende stemmen halen. Welke overtuigingen ze koesteren doet er niet toe. Al leggen ze wel een eed (of belofte) af op de Grondwet, dat schept toch enige verplichting, zou je zeggen. Temeer omdat daar sinds kort, afgelopen augustus, de volgende bepaling aan is toegevoegd: 'De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.

Aldus Stevo Akkerman in Trouw van 18 november 2022. Er gaan steeds meer stemmen op om Forum voor Democratie te verbieden. Hebben we dat punt bereikt toen Forum-Kamerlid Guido van Meijeren bedacht dat je met een volksopstand de regering kon verdrijven? Zou Forum dezelfde weg opgaan als de Centrumpartij '86? Die werd in 1998 door de rechter verboden onder verwijzing naar art. 8 Gw.

Stevo Akkerman aarzelt. Sinds 2018 vraagt de Tweede Kamer om een Partijwet waarin expliciet vastligt wat je als partij moet hebben gedaan om verboden te worden. Die wet afwachten of nu ingrijpen? Akkerman breekt zich er nog steeds het hoofd over.
(21.11.2022)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

boeken

 

 

 

Berend Roorda, Jan Brouwer en Jon Schilder e.a.
Recente demonstratie- en vergaderingsrechtelijke vraagstukken

Aanleiding voor het maken van dit boek is een evaluatie van de Wet openbare manifestaties tegen de achtergrond vande vraag: voldoet de wet opgewassen aan de eisen van deze tijd? De auteurs behandelen tal van actuele vraagstukken, zoals de boerenprotesten, protestacties bij abortusklinieken, eenmansprotesten en demonstraties tegen bestemmingsplannen. Ook staan ze stil bij thema’s als de strafbaarheid van het gedrag van demonstranten en een mogelijk verbod op gezichtsbedekking bij manifestaties. Dankzij de brede opzet van het boek komen tal van facetten van demonstraties, die de afgelopen tijd in het nieuws zijn, in het boek aan bod inclusief alle jurisprudentie.
(01.02.2023)

  demonstratierecht 200

 

Kijk hier voor meer nieuwe publicaties

 

 

Knipoog

EEN
EERSTE
VEREISCHTE

 

Mr. Dirk Fock zat namens de Liberale Unie in de Tweede Kamer en was Kamervoorzitter tussen 1917 en 1920. Hij was voorzitter in een bijzondere tijd. Pieter Jelles Troelstra verklaarde op 12 november 1918 in de Tweede Kamer dat de socialisten zich verplicht voelden om de staatsmacht te grijpen.

Dirk Fock zei dat je als voorzitter van het parlement meer tot je beschikking had dan alleen het reglement van orde:
Een eerste vereischte van een voorzitter is dat hij zich nooit boos maakt en altijd zijn humeur behoudt. Een feit is dat men met een grap zelfs de woeligste Kamer tot bedaren kan brengen.

Citaat uit Gerry van der List, Boven de partijen, pag. 164 (18.11.22)

 

Bekijk oude afleveringen Knipoog