De Raad van State vindt dat de overheid burgers beter moet uitleggen wat ze niet voor hen kan betekenen en vaker ‘nee’ moet zeggen.
De Raad van State deed deze uitspraak in haar Jaarslag 2022. Folkert Jensma schreef op 21 april 2023 in de NRC dat het jaarverslag dit jaar lijkt te zijn opgesteld door ‘een klokkenluider die de academische toon van vorige vice-presidenten definitief heeft laten varen’.
Jensma refereert aan het interview in het jaarverslag waarin vice-president van de Raad van State Thom de Graaf onder andere het volgende zegt:
We zien dat uitvoeringsorganisaties soms behoorlijke moeite hebben hun diensten te leveren op het niveau dat nodig is. Bovendien komt de politiek niet altijd tot heldere en krachtige besluitvorming, ook door de enorme fragmentarisering. Overheidsbeslissingen komen terecht in heel complexe wetgeving. Voor burgers is dat steeds moeilijker te volgen en voor uitvoeringsorganisaties en gemeenten is dat steeds moeilijker uit te voeren. Ook zie je bij diverse dossiers, zoals stikstof, asiel en jeugdzorg dat de verantwoordelijkheden over meerdere overheden zijn verdeeld en dat de samenwerking schuurt. Tel daarbij op de schaarste aan menskracht en dan wordt duidelijk dat de overheid regelmatig onderpresteert.
Traditiegetrouw geeft de Raad van State in zijn jaarverslag een analyse van een actueel probleem waar de raad in zijn rol als belangrijkste adviseur van de regering tegenaan loopt. De beschouwing kreeg als titel ‘Een slagvaardige overheid’.
Er gaat meer mis in het overheidsbeleid dan wenselijk is, stelt de Raad van State vast. De raad zoomt in op diensten van de overheid die niet meer als vanzelf blijken te kunnen worden geleverd en geeft voorbeelden in de leefomgeving, de jeugdzorg, het asielbeleid, de toeslagen en de rechtspraak.
Volgens de analyse van de Raad van State zijn er vijf ‘rode draden’ die de slagvaardigheid van de overheid beïnvloeden:
- de complexiteit van regelgeving
- problemen in de uitvoering die mede veroorzaakt worden door tekorten in menskracht
- de toegenomen behoefte aan maatwerk
- onvoldoende duidelijke keuzes en prioriteitstelling
- de moeizame interactie tussen overheden
De beschouwing eindigt met enkele ‘richtingwijzers’ voor een slagvaardig overheidsbeleid:
- Reduceer verwachtingen.
- Bewaak samenhang in beleid, wetgeving en uitvoering.
- Richt wetgeving zo eenvoudig mogelijk in.
- Stem nationale opgaven en decentrale slagkracht beter op elkaar af.
- Informatie Jaarverslag Raad van State 2022
(w.o. downloaden pdf jaarverslag)