Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Advies ‘Koester de democratie’ verschenen

Op 2 november 2023 publiceerde de Adviescommissie Versterken Weerbaarheid Democratische Rechtsorde haar eindrapport Koester de democratie!

Tijdens het debat over de regeringsverklaring van kabinet-Rutte IV in januari 2022 diende de ChristenUnie een motie in om een commissie te laten onderzoeken hoe de ontwikkeling van radicalisering en politieke polarisatie in Nederland verliep en wat de effecten ervan voor het democratische proces waren.
De Tweede Kamer nam de motie met een ruime meerderheid aan en in oktober 2022 werd de Adviescommissie Versterken Weerbaarheid Democratische Rechtsorde ingesteld. Achmed Marcouch werd voorzitter van de commissie.
Op 2 november 2023 bood de commissie haar eindrapport Koester de democratie! aan minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan. De ondertitel zei dat het in het rapport ging om ‘een dringende oproep om de democratische rechtsorde weer voor iederéén te laten werken’.

De commissie kwam tot de conclusie dat de steun voor democratie in Nederland nog altijd groot is, maar dat er volgens de commissie op wezenlijke onderdelen actie nodig is om de democratische rechtsorde fundamenteel te versterken.
Marcouch c.s. adviseren om bij radicalisering, bedreiging en geweld een duidelijke norm te stellen en op te treden, maar dat we ook moeten ook kijken naar de sociale crisis, die een voedingsbodem vormt voor radicalisering. De commissie stelt vast dat de democratie voor te veel mensen niet meer goed werkt en dringt er bij de politiek op aan om een prioriteit te maken van het versterken van de democratie:
‘Laten de oorlog in Oekraïne en de vluchtelingen die naar ons land komen ons herinneren aan het belang van een sterke democratie, waar vele meningen geventileerd en gehoord worden. Een sterke democratie, waar de regering gecontroleerd wordt door volksvertegenwoordigers die verantwoordelijkheid nemen voor de democratie en haar instituties, én door een vrije en kritische pers. Een sterke democratie, waar de overheid de persoonlijke levenssfeer van burgers respecteert.’

Volgens de analyse van de commissie is de democratie met name op de volgende drie punten verzwakt geraakt:

  • Te veel burgers worden systematisch zo ernstig benadeeld dat de sociale grondrechten voor hen niet worden waargemaakt. Deze mensen ervaren niet dat de democratische rechtsorde voor hen werkt en haken hierdoor af. Volgens de commissie zou je beter kunnen zeggen dat deze groep mensen wordt weggeduwd.
  • Een sterk wij/zij-denken is de maatschappelijke dialoog aan het belemmeren. Met name bij thema’s als identiteit en verdeling van schaarse middelen kan dat leiden tot vergaande polarisatie. Politici dragen daaraan bij door de manier waarop ze met elkaar omgaan.
  • Er zijn ook rechtstreekse gevaren voor de democratie, zoals de georganiseerde criminaliteit en de bedreigingen en het geweld tegen politici, bestuurders, wetenschappers, juristen en journalisten. Het intimiderende effect ervan is groot met alle gevolgen van dien voor het functioneren van de democratie.

Staat van de grondrechten
Koester de democratie! bevat ook aanbevelingen om de democratie beter te laten functioneren. Een opvallend voorstel m.b.t. de Grondwet is het jaarlijks publiceren van een Staat van de grondrechten. Hierin moet de overheid aangeven welke ontwikkelingen er hebben gespeeld rond de sociale grondrechten als het recht op huisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg, een schoon milieu en onderwijs.

 

Eindrapport ‘Koester de democratie!’

Uitgelicht

Het kan wéér gruwelijk mis gaan

De risico’s die tot het Toeslagenschandaal hebben geleid, zijn niet verdwenen, stelde voorzitter Van Nispen van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening:vast bij de presentatie van hun eindrapport Blind voor mens en recht:
De blindheid voor mensen en voor hun rechten is er nog steeds. Een indringende constatering is dan ook dat het wéér gruwelijk mis kan gaan. Dit kan morgen weer gebeuren, zo lang de overheid zich niet aan de eigen wetten houdt. Zo lang grondrechten niet worden gerespecteerd, waarborgen ontbreken en rechtsstatelijk handelen niet dagelijks in praktijk wordt gebracht. Zo lang geen invulling wordt gegeven aan macht en tegenmacht. Zo lang de staatsmachten blind blijven voor mens en recht. Zo lang blijft het risico bestaan dat mensen door overheidshandelen worden vermorzeld. Dat kan ieder van ons overkomen.
(26.02.2024)

 

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

trapman cover

De Nijmeegse staatsrecht-deskundige Leon Trapman toetste in zijn dissertatie Kiesrecht, verkiezingen en verkiezingscampagnes de manier waarop de Nederlandse verkiezingen zijn geregeld onder andere aan de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook staat hij in zijn bijna 500 pagina’s tellende boek stil bij actuele ontwikkelingen, zoals de voorgenomen herziening van het kiesstelsel en de nieuwe wetgeving rond partijfinanciering.
Trapman benadrukt dat de basis van ons systeem solide is, maar dat we constant bezig moeten blijven om onze verkiezingen vrij en eerlijk te houden. Zo stelt hij voor politieke partijen te verplichten hun interne democratie op orde te hebben.
(14.06.24)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Wij van de Grondwet

Op 2 juli 2024 droeg Hugo de Jonge zijn portefeuille van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over aan Judith Uitermark en die van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening aan Mona Keijzer.
Bij die gelegenheid hield Wytze van der Woude van het ministerie van Binnenlandse Zaken een toespraak over het belang van de Grondwet. Van der Woude zei onder andere:
De Grondwet verbindt generaties, moet mee bewegen met de tijd en tegelijkertijd niet met alle winden meewaaien. De Grondwet moet je in je hoofd en in je hart houden. Wij van de Grondwet, adviseren de Grondwet!
Van der Woude is directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving op het ministerie van Binnenlandse Zaken.
(geciteerd in NRC 02.07.2024)

Bekijk oude afleveringen Knipoog