Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Geen straf voor klimaatactie schilderij Meisje met de parel

In oktober 2022 beschadigden drie klimaatactivisten de glasplaat en de lijst van het Meisje met de parel. De rechtbank veroordeelde ze tot twee maanden gevangenisstraf. Het Gerechtshof Den Haag vond zo’n straf hier te ingrijpend vanwege het zogeheten chilling effect.

Het Gerechtshof Den Haag was het in zijn uitspraak van 11 maart 2024 met de rechtbank eens dat in deze zaak gezien de feiten een straf in beginsel op zijn plaats was. Om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis hadden de drie Belgische activisten een kostbaar stuk cultureel erfgoed beschadigd, onder andere door zich vast te lijmen aan de glasplaat voor het schilderij. Deze wijze van meningsuiting en actievoeren heeft een onnodig grote inbreuk gemaakt op de rechten en belangen van anderen, aldus het hof.

De rechtbank had de drie mannen veroordeeld tot twee maanden gevangenisstraf waarvan één voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar. Het Gerechtshof Den Haag bleek echter van oordeel dat de drie geen straf opgelegd moesten krijgen. Strafrechtelijk ingrijpen mag niet zó ingrijpend zijn dat het een zogeheten chilling effect heeft op mensen die van hun recht op vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vreedzame vergadering gebruik willen maken in het kader van een protestactie. De activisten hebben na hun arrestatie zo lang in voorlopige hechtenis gezeten dat het opleggen van een gevangenisstraf te ingrijpend zou zijn. Vervolgens kan het chilling effect ervoor zorgen dat mensen terughoudend worden bij het uiten van hun mening of bij het deelnemen aan bijeenkomsten uit angst voor negatieve repercussies. In een strafzaak gaat het namelijk niet alleen om het al dan niet schuldig zijn van een verdachte, maar om de implicaties van de uitspraak voor de grondrechten in het algemeen.

Over de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag schreef NRC op 12 maart 2024 in een hoofdredactioneel commentaar over het feit dat het hof in deze zaak de grondrechten zwaarder liet wegen dan de afschrikkende werking van het strafrecht:
Dat is bijzondere en vooral ook principiële steun aan het demonstratierecht, een fundament van de democratische samenleving. Die vrijheid staat in een gepolariseerde samenleving onder stevige druk, waar koranverbrandingen, trekkerblokkades en pro-Gaza-spreekkoren voor heftige emoties zorgen. Ongeoorloofd en zelfs op een strafbare manier demonstreren kan dus uiteindelijk toch feitelijk onbestraft blijven. Eenvoudigweg, omdat een democratie dat moet kunnen hebben.

Uitgelicht

Het kan wéér gruwelijk mis gaan

De risico’s die tot het Toeslagenschandaal hebben geleid, zijn niet verdwenen, stelde voorzitter Van Nispen van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening:vast bij de presentatie van hun eindrapport Blind voor mens en recht:
De blindheid voor mensen en voor hun rechten is er nog steeds. Een indringende constatering is dan ook dat het wéér gruwelijk mis kan gaan. Dit kan morgen weer gebeuren, zo lang de overheid zich niet aan de eigen wetten houdt. Zo lang grondrechten niet worden gerespecteerd, waarborgen ontbreken en rechtsstatelijk handelen niet dagelijks in praktijk wordt gebracht. Zo lang geen invulling wordt gegeven aan macht en tegenmacht. Zo lang de staatsmachten blind blijven voor mens en recht. Zo lang blijft het risico bestaan dat mensen door overheidshandelen worden vermorzeld. Dat kan ieder van ons overkomen.
(26.02.2024)

 

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

trapman cover

De Nijmeegse staatsrecht-deskundige Leon Trapman toetste in zijn dissertatie Kiesrecht, verkiezingen en verkiezingscampagnes de manier waarop de Nederlandse verkiezingen zijn geregeld onder andere aan de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook staat hij in zijn bijna 500 pagina’s tellende boek stil bij actuele ontwikkelingen, zoals de voorgenomen herziening van het kiesstelsel en de nieuwe wetgeving rond partijfinanciering.
Trapman benadrukt dat de basis van ons systeem solide is, maar dat we constant bezig moeten blijven om onze verkiezingen vrij en eerlijk te houden. Zo stelt hij voor politieke partijen te verplichten hun interne democratie op orde te hebben.
(14.06.24)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Wij van de Grondwet

Op 2 juli 2024 droeg Hugo de Jonge zijn portefeuille van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over aan Judith Uitermark en die van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening aan Mona Keijzer.
Bij die gelegenheid hield Wytze van der Woude van het ministerie van Binnenlandse Zaken een toespraak over het belang van de Grondwet. Van der Woude zei onder andere:
De Grondwet verbindt generaties, moet mee bewegen met de tijd en tegelijkertijd niet met alle winden meewaaien. De Grondwet moet je in je hoofd en in je hart houden. Wij van de Grondwet, adviseren de Grondwet!
Van der Woude is directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving op het ministerie van Binnenlandse Zaken.
(geciteerd in NRC 02.07.2024)

Bekijk oude afleveringen Knipoog