Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Raad van State pleit voor innoveren rechtsstaat

In de editie 2023 houdt de Raad van State in zijn traditionele beschouwing bij zijn jaarverslag een pleidooi om de rechtsstaat te innoveren.

In zijn functie als adviseur van regering en parlement heeft de Raad van State in 2023 in totaal 342 adviesaanvragen ontvangen. Dat zijn er ruim vijftig minder dan het jaar daarvoor. De Afdeling advisering heeft het afgelopen jaar 349 adviezen afgedaan. In bijna tien procent van de gevallen was het advies negatief.
Verder stelt de raad vast dat vaker voorkomt dat er al om een advies wordt gevraagd voordat het voorstel bij de betrokken instanties op zijn uitvoerbaarheid getoetst is. In een enkel geval heeft de raad zo’n adviesaanvraag teruggestuurd met het verzoek eerst een uitvoeringstoets te laten doen.

In de beschouwing Innoveren in de rechtsstaat schrijft de Raad van State:
‘Disfunctioneren van de rechtsstaat ligt op de loer als de kwetsbare vertrouwensrelaties tussen overheid en burgers en tussen burgers onderling niet verbeteren.’
Dit vertrouwen zal de kern moeten zijn bij staatsrechtelijke renovaties. De raad noemt hiervoor drie uitgangspunten:

  • Realiseer vernieuwing waar het daadwerkelijk knelt.
  • Denk niet per se in termen van ‘meer’, maar vooral in termen van ‘beter.’
  • Maak verstandig gebruik van (slimme) technologische mogelijkheden.

In zijn jaarlijkse beschouwing staat de Raad van State ook stil bij de ‘doorleefde betekenis en maatschappelijke werking’ van de  Grondwet. Waarmee overigens niet gezegd is dat de Grondwet niet zou kunnen worden gewijzigd of aangevuld. In 2023 werden er belangrijke wijzigingen in maar liefst zes grondwetsartikelen afgerond, stelt de raad vast.
De Grondwet is de afgelopen jaren meer de belangteling gekomen, realiseert de Raad van State zich:
Aan de Grondwet lijkt een grotere maatschappelijke functie te worden toegedicht dan vroeger. Dat duidt op een zekere heroriëntatie op het denken over de Grondwet dat lang bepalend was. In dat denken wordt het karakter van de Grondwet doorgaand getypeerd als sober. De functies van de Grondwet worden aangeduid als institutioneel-organisatorisch, waarborgend en – voornamelijk gericht op de grondrechtbepalingen – juridisch-normatief. Uit deze opvatting vloeit een constitutionele praktijk voort waarin de Grondwet alleen wordt gewijzigd als daarover breed gedragen en duurzame overeenstemming bestaat en de wijziging past in het normatieve kader van de Grondwet.

Uitgelicht

Het kan wéér gruwelijk mis gaan

De risico’s die tot het Toeslagenschandaal hebben geleid, zijn niet verdwenen, stelde voorzitter Van Nispen van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening:vast bij de presentatie van hun eindrapport Blind voor mens en recht:
De blindheid voor mensen en voor hun rechten is er nog steeds. Een indringende constatering is dan ook dat het wéér gruwelijk mis kan gaan. Dit kan morgen weer gebeuren, zo lang de overheid zich niet aan de eigen wetten houdt. Zo lang grondrechten niet worden gerespecteerd, waarborgen ontbreken en rechtsstatelijk handelen niet dagelijks in praktijk wordt gebracht. Zo lang geen invulling wordt gegeven aan macht en tegenmacht. Zo lang de staatsmachten blind blijven voor mens en recht. Zo lang blijft het risico bestaan dat mensen door overheidshandelen worden vermorzeld. Dat kan ieder van ons overkomen.

 

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

trapman cover

De Nijmeegse staatsrecht-deskundige Leon Trapman toetste in zijn dissertatie Kiesrecht, verkiezingen en verkiezingscampagnes de manier waarop de Nederlandse verkiezingen zijn geregeld onder andere aan de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook staat hij in zijn bijna 500 pagina’s tellende boek stil bij actuele ontwikkelingen, zoals de voorgenomen herziening van het kiesstelsel en de nieuwe wetgeving rond partijfinanciering.
Trapman benadrukt dat de basis van ons systeem solide is, maar dat we constant bezig moeten blijven om onze verkiezingen vrij en eerlijk te houden. Zo stelt hij voor politieke partijen te verplichten hun interne democratie op orde te hebben.
(14.06.24)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Wij van de Grondwet

Op 2 juli 2024 droeg Hugo de Jonge zijn portefeuille van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over aan Judith Uitermark en die van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening aan Mona Keijzer.
Bij die gelegenheid hield Wytze van der Woude van het ministerie van Binnenlandse Zaken een toespraak over het belang van de Grondwet. Van der Woude zei onder andere:
De Grondwet verbindt generaties, moet mee bewegen met de tijd en tegelijkertijd niet met alle winden meewaaien. De Grondwet moet je in je hoofd en in je hart houden. Wij van de Grondwet, adviseren de Grondwet!
Van der Woude is directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving op het ministerie van Binnenlandse Zaken.
(geciteerd in NRC 02.07.2024)

Bekijk oude afleveringen Knipoog