Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Onafhankelijk onderzoek naar demonstratierecht

Het kabinet laat onafhankelijk onderzoeken of het huidige demonstratierecht nog voldoende aansluit bij de actuele ontwikkelingen. Aanleiding hiervoor zijn protestacties als het blokkeren van snelwegen en het beschadigen van kunstwerken.

Bij de start van het onderzoek door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum van het ministerie van Justitie stelt het kabinet vast dat bepaalde groepen demonstranten vanuit de vrijheid van demonstratie zoals vastgelegd in art. 9 Gw steeds vaker bewust de grenzen van het recht lijken op te zoeken of te overschrijden. Vaak met als achterliggend doel om zoveel mogelijk aandacht voor hun zaak te krijgen en hiermee het beleid te beïnvloeden.

Bij zulke demonstraties kunnen de grondrechten van anderen of de nationale veiligheid in het gedrang komen, stelt het kabinet. Voorbeelden zijn protesten bij woningen van politici of bij abortusklinieken. De burgemeester van Arnhem verbood het verbranden van een koran mede vanwege de impact op de nationale veiligheid. Bovendien vragen de demonstraties steeds meer politie-inzet waardoor de politie onvoldoende elders kan worden ingezet, aldus het kabinet.

Het lokale gezag kan een demonstratie nu alleen beperken als dat noodzakelijk is in het belang van de verkeersveiligheid, de volksgezondheid of om wanordelijkheden te bestrijden of te voorkomen. Andere grondrechten kunnen daarbij tot nu toe slechts beperkt worden meegewogen.
Het onderzoek moet onder andere ook in kaart brengen hoe andere landen met demonstraties omgaan waarbij mogelijk grondrechten van anderen in het gedrang komen. Het kabinet voegt eraan toe dat het niet wil tornen aan het constitutionele recht dat de overheid zich niet preventief mag bemoeien met de inhoud van uitingen.

In een reactie schreef Extinction Rebellion dat het onderzoek de weg plaveit voor strengere antidemonstratiewetgeving, aldus geciteerd door NRC van 20 april 2024. Als positief punt noemde de groep dat in de kabinetsbrief veel over het huidige demonstratierecht wordt uitgelegd waar met name burgemeesters hun voordeel mee kunnen doen. Kick Out Zwarte Piet had het in dit verband in NRC over een ‘opfriscursus demonstratierecht’.

 

Uitgelicht

Rechter als schuldige

In februari zette de rechter een streep door een inreisverbod voor drie conservatieve islamitische predikers dat de ministers Faber en Van Weel hadden uitgevaardigd. Minister Faber noemde de uitspraak van de rechter  'een zwarte dag’, Van Weel had het over 'een teleurstellende uitkomst'. De rechter werd in de socials zwaar onder vuur genomen.
Voorzitter Marc Flierstra van de Vereniging voor Rechtspraak hekelde in Trouw van 25 februari 2025 de reactie van beide ministers: ‘Door dit soort uitspraken denken mensen dat het door deze rechter komt dat de haatpredikers Nederland in mochten. De ministers zijn zo medeschuldig aan het creëren van een klimaat waarbij deze rechter als schuldige wordt gezien. Het probleem lag bij het besluit van de ministers. Die hebben hun huiswerk niet goed gedaan. Als je dat nalaat, moet je vervolgens niet verbaasd zijn als een rechter gewoon zijn werk doet en oordeelt: Zo kan het niet.’
De rechter geoordeeld dat de ministers onvoldoende hadden gemotiveerd waarom de drie sprekers een bedreiging voor de openbare orde waren.
(06.04.2025)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

levitsky cover2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Steven Levitsky en Daniel Ziblatt

How democracies die

Hun boek verscheen al in 2018, maar de auteurs Steven Levitsky en Daniel Ziblatt staan tegenwoordig weer volop in de schijnwerpers vanwege de actualiteit van het thema: wat zie je gebeuren als democratische landen richting autocratie dreigen af te glijden?
Levitsky en Ziblatt beschrijven vier criteria om autoritair leiderschap vast te stellen. Deze vier zijn (1) het afwijzen of negeren van democratische spelregels, (2) het zonder bewijs ontkennen van de legitimiteit van politieke tegenstanders, (3) het goedpraten of aanmoedigen van politiek geweld of intimidatie en (4) de bereidheid om burgerlijke vrijheden van politieke tegenstanders en de media in te perken. De auteurs zien deze criteria als waarschuwingssignalen om dit soort politici bijtijds te kunnen aanpakken. (11.08.2025)

ISBN 97802341381359, Penguin Books, New York, 2018

Knipoog

Bestrijd elk feit

Wie volgt wat er in de wereld gebeurt, denk eens aan de woorden van het luipaard Firapeel - Advocaat van Staat in de Vos Reinaarde - als hij koning Nobel een welgemeend advies geeft hoe deze zich als machthebber het beste kan gedragen:

'Geef nimmer toe dat U verkeerd zat.
Om 't even wat, wanneer of hoe:
U geeft Uw ongelijk nóóit toe.
Integendeel. Bestrijd elk feit
Dat een vergissing suggereert.
Val aan, verdraai, ontken, ga wild
Tekeer en accepteer geen jota
Van wat Uw kijk zou corrigeren ...
Volhard totdat zo'n feit kapseist
En wijkt voor Uw realiteit
- Zij is de basis van Uw macht.
Uw ware soevereiniteit.'

Citaat uit ReinAard (2025) waarin Tom Lanoye de Vos Reinaarde heeft 'hertaald' in een hedendaagse schelmenroman. (10.08.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog