Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Coalitie overweegt toegang tot recht voor organisaties te beperken

In het Hoofdlijnenakkoord hebben de vier partijen achter het Kabinet-Schoof afgesproken na te gaan of de toets kan worden aangescherpt die nagaat of een organisatie representatief genoeg is om een zaak tegen de overheid te beginnen.

De ruimte die maatschappelijke organisaties in een land krijgen om een bijdrage aan de democratie te leveren, wordt ‘civic space’ genoemd. In tal van landen probeert de overheid die ruimte te beperken.
De toegang tot het recht voor maatschappelijke organisaties is in de huidige Nederlandse wetgeving goed geregeld. Denk aan een organisatie als Urgenda die het in 2015 via de rechter lukte de Staat der Nederlanden te dwingen om de uitstoot van broeikasgassen extra te beperken.

Bij de afgelopen formatie waren actievoerders die ons land op slot zouden zetten, onderwerp van gesprek tussen de vier partijen. Het resulteerde in de volgende zinsnede op in het Hoofdlijnenakkoord van 15 mei:
Er wordt onderzocht of en hoe nadere vereisten gesteld kunnen worden aan de representativiteit van belangenorganisaties met een ideëel doel op grond van artikel 3.305a Burgerlijk Wetboek.

In hun artikel Coalitie valt slinks democratie aan in Trouw van 15 juni 2024 noemen Lau Schulpen en Willem Elbers van de Radboud Universiteit het een ‘verborgen antidemocratische agenda’. Door de toets op representativiteit aan te scherpen wordt het volgens hen voor organisaties moeilijker om de overheid via de juridische weg aan haar eigen wetgeving te houden.
De auteurs zien een rechtstreekse lijn vanaf het aannemen van de motie-Stoffers door de Tweede Kamer in februari 2023. De motie vroeg de regering om de mogelijkheden voor het aanscherpen van de representativiteitstoets te verkennen.

Aan het eind van hun artikel constateren Lau Schulpen en Willem Elbers:
Het is cynisch dat de vier partijen de waakhondfunctie van maatschappelijke organisaties willen beperken en dat presenteren als versterking van de 'checks and balances' in ons democratisch stelsel. Het toont aan dat het de coalitie menens is: ze doet een stap richting ondermijning van de democratie, zoals we in landen als Hongarije, Polen en Georgië zagen. Normaliseren van het ondermijnen van democratische principes zou in onze rechtsstaat onacceptabel moeten zijn.

Uitgelicht

Rechter als schuldige

In februari zette de rechter een streep door een inreisverbod voor drie conservatieve islamitische predikers dat de ministers Faber en Van Weel hadden uitgevaardigd. Minister Faber noemde de uitspraak van de rechter  'een zwarte dag’, Van Weel had het over 'een teleurstellende uitkomst'. De rechter werd in de socials zwaar onder vuur genomen.
Voorzitter Marc Flierstra van de Vereniging voor Rechtspraak hekelde in Trouw van 25 februari 2025 de reactie van beide ministers: ‘Door dit soort uitspraken denken mensen dat het door deze rechter komt dat de haatpredikers Nederland in mochten. De ministers zijn zo medeschuldig aan het creëren van een klimaat waarbij deze rechter als schuldige wordt gezien. Het probleem lag bij het besluit van de ministers. Die hebben hun huiswerk niet goed gedaan. Als je dat nalaat, moet je vervolgens niet verbaasd zijn als een rechter gewoon zijn werk doet en oordeelt: Zo kan het niet.’
De rechter geoordeeld dat de ministers onvoldoende hadden gemotiveerd waarom de drie sprekers een bedreiging voor de openbare orde waren.
(06.04.2025)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

const procesrecht

 Max Vetzo promoveerde onlangs op het constitutioneel procesrecht en introduceerde daarmee een nieuw rechtsgebied binnen het Nederlands recht.
De Nederlandse rechters spelen steeds nadrukkelijker een rol in grote maatschappelijke kwesties als klimaatbeleid en stikstofbeleid. De politiek is op dit moment bezig om het huidige verbod op rechterlijke toetsing van wetten aan de Grondwet af te schaffen en een constitutionele toetsing mogeljk te maken.
Om het constitutioneel procesrecht vorm te kunnen geven onderzocht Vetzo de regels die bepalen of, wanneer en hoe de rechter zich met dergelijke kwesties mag bezig houden.. Vetzo vraagt daarbij zich af of de huidige procedures wel voldoende op die bijzondere constitutionele taakuitoefening zijn afgestemd. (25.04.2025)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Grooter zelfstandigheid

Een extraparlementair kabinet of niet, als er morgen een kabinetscrisis moet worden afgewend, gaan de voormannen van de betrokken partijen in de Tweede Kamer om de tafel zitten en hopen er samen uit te komen. Onze grote negentiende-eeuwse staatsman Johan Rudolf Thorbecke zou zich in zijn graf omdraaien. In zijn Narede hield Thorbecke in 1869 voor de laatste keer een hartstochtelijk pleidooi voor een scheiding van de wetgevende macht, uitvoerende en rechterlijke macht:
Ik wensch hier niet een Ministerie, dat enkel orgaan van een meerderheid der Tweede Kamer zij. Ik verlang grooter zelfstandigheid voor de Kroon en hare Regering.’
(05.02.2025)

Bekijk oude afleveringen Knipoog