• Website over de 23 grondrechten in de Grondwet
 

Betogingsrecht in discussie bij intocht Sinterklaas Dokkum

Anti-Pietbetogers hadden toestemming om bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum te demonstreren. Deze werd echter ingetrokken uit vrees voor acties tegendemonstranten.


Bij de intocht van Sinterklaas in de Friese stad Dokkum op 11 november was er voor de actiegroep Kick Out Zwarte Piet in het centrum een vak gereserveerd waar ze zouden kunnen demonstreren. Burgemeester Marga Waanders had daarover afspraken gemaakt met de groep.

Kick Out Zwarte Piet zou Dokkum echter nooit bereiken. De drie bussen van de anti-Pietbetogers werden zaterdagochtend al tegengehouden op de A7 bij Oudehaske. Nadat de politie gearriveerd was, konden de bussen hun reis richting Dokkum vervolgen. Vervolgens kwamen er berichten binnen dat ook in Dokkum blokkades zouden worden opgeworpen en dat de anti-Pietbetogers met vuurwerk zouden worden bekogeld, Hierop vaardigde de burgemeester een noodbevel uit dat ze de demonstratie van Kick Out Zwarte Piet alsnog verbood.
In een brief van 13 november reageerde burgemeester Waanders onder andere als volgt: ‘Ik vind het erg jammer dat dit allemaal gebeurd is. Mensen hebben gebruikgemaakt van hun recht om te komen demonstreren en er zijn op voorhand goede afspraken gemaakt. Aan voorstanders van Zwarte Piet was binnen dezelfde afspraken volop ruimte om hun standpunten kenbaar te maken, daar hebben ze geen gebruik van gemaakt.’

In de pers ontstond een discussie over het demonstratieverbod dat uiteindelijk afgegeven werd. Een daarvan was hoogleraar Rechtswetenschap Jan Brouwer die in NRC Handelsblad van 19 november een artikel schreef onder de kop ‘Na Bonifatius is bij Dokkum nu het betogingsrecht vermoord’. Brouwer zag zelf geen redenwaarom dat de demonstratie tegen Zwarte Piet na het ‘A7-incident’ niet gewoon kon doorgaan. Hij verweet de tegendemonstranten ‘het opzettelijk storen van een geoorloofde betoging door het verwekken van wanorde hetgeen in het Wetboek van Strafrecht strafbaar gesteld wordt'.

De problemen rond de anti-Pietbetoging in Dokkum hadden te maken met een 'hostile audience' bij de demonstratie zoals we dat beschreven bij art. 9 Gw. Het grondwetsartikel zegt verder dat het optreden van de overheid een inspanningsverplichting is en geen resultaatsverplichting, met andere woorden de overheid hoeft het recht op demonstratie en tegendemonstratie niet te garanderen.
De problematiek rond dit grondwetsartikel is de laatste tijd duidelijk aan het verschuiven:

  • Aanvankelijk lag de nadruk op de klassieke betekenis: 'Overheid, bemoei je er niet mee als iemand wil demonstreren!'
  • Daar bleef het echter niet bij: 'Overheid, ga de demonstrant beschermen!'
  • Vervolgens kwamen de rechten van de tegendemonstrant om de hoek kijken: 'Overheid, geef ook de tegendemonstrant de mogelijkheid te demonstreren!'
  • Onmiddellijk gevolgd door: 'Overheid, bescherm ook de tegendemonstrant!'

Zie daar als overheid maar uit te komen...  Voor elke situatie zal de aanpak opnieuw moeten worden afgewogen, steeds met een levensgrote kans dat de rechter je als overheid achteraf op de vingers tikt.

Uitgelicht

Hoe goed kent u de Grondwet?

In het Nederlands Juristenblad van 2 juni 2023 publiceerde Jelle But het artikel ‘Grondwet begrepen door gewone mensen’. Hij doet onderzoek naar de internalisering van het constitutioneel recht.
In het onderzoek geeft 91 procent van de respondenten aan dat ze de Grondwet belangrijk vinden. Zo’n 74 procent zegt de Grondwet ‘op hoofdlijnen’ te kennen, 7 procent denkt de Grondwet ‘goed’ te kennen en 19 procent antwoordt de Grondwet ‘helemaal niet’ te kennen.
Volgens Jelle But zijn de Nederlanders tamelijk zelfverzekerd over hun kennis van de Grondwet. De vraag of de respondenten wisten over wat voor soort normen en waarden het de Grondwet gaat – zonder de exacte inhoud te kennen - antwoordt 89 procent deze te kennen. Maar liefst 42 procent echter geeft aan nooit een artikel uit de Grondwet te hebben gelezen …
(06.08.2023)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

demonstratierecht cov1Herman Tjeenk Willink
Het tij tegen

Minister van Staat Herman Tjeenk Willink ziet op tal van plekken in de Nederlandse samenleving de democratie haperen. In het recente verleden heeft hij er al met enige regelmaat over gepubliceerd. Onlangs verscheen een nieuw boek van zijn hand onder de titel Het tij tegen - De democratische rechtsorde als fundament.
NRC schreef erover: ‘In Het tij tegen stroopt de minister van Staat nog één keer de mouwen op om het land de oren te wassen over onze falende liefde voor de democratische rechtsorde.’
In zijn boek noemt Tjeenk Willink de dominantie van het geld als ijkpunt voor beleid en het denken in termen van management als belangrijke oorzaken van het gebrek aan vertrouwen in de politiek en het wegvallen van het draagvlak onder het overheidshandelen. (19.06.2023)

 

Bekijk overzicht pas verschenen boeken

 

 


Knipoog

Sociaal Contract

Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt mag een nieuwe politieke partij zijn, de wortels van het Sociaal Contract zijn eeuwenoud. Rousseau introduceerde het in 1762 in zijn Du contrat social ou principes du droit politique. Hij schreef dat het recht om zijn stem uit te brengen hem de plicht geeft om zich te verdiepen in zaken van algemeen belang, om er bescheiden aan toe te voegen: ‘Hoe gering mijn invloed daarop ook mag zijn’.

De Staatsregeling voor het Bataafsche Volk uit 1798 geldt als de eerste ‘echte’ Nederlandse grondwet en was - uiteraard – geïnspireerd door de ideeën van Rousseau. Meteen al in artikel 2 gaat het over het sociaal contract dat aan de basis ligt van de manier waarop de staat is ingericht:
‘Het Maatschappelijk Verdrag wijzigt, noch beperkt, de natuurlijke regten van den Mensch, dan in zoo verre zulks, ter bereikinge van dat oogmerk, noodzaaklijk is.’
(28.08.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog