• Website over de 23 grondrechten in de Grondwet
 

De coronacrisis en de grondrechten (2)

Het hoogtepunt van de coronacrisis lijkt begin mei voorbij. De eerste lockdown-maatregelen verdwijnen. De noodverordening is ter discussie komen te staan.

Op 23 maart 2020 besloot het kabinet in verband met de coronacrisis tot een noodverordening die onder andere leidde tot een inperking van art. 8 en 9 Gw waarin de vrijheid van vereniging en de vrijheid van vergadering vastliggen.
Zie nieuwsbericht De coronacrisis en de grondrechten (1) van 31 maart jl.

Kritiek op noodverordening
Inmiddels is het voor iedereen duidelijk dat de crisis van maart over lijkt te gaan in een langdurige anderhalvemetersamenleving. In Trouw van 24 april 2020 constateerden staatsrechtdeskundigen Jan Brouwer en Jon Schilder dat er snel iets moet gebeuren om de problemen rond de haastig geschreven noodverordening aan te pakken. Zoals bekend geeft de verordening vergaande bevoegdheden aan de 25 burgemeesters die voorzitter zijn van hun veiligheidsregio. Dankzij de noodverordening vallen deze 'superburgemeesters' op dit moment voor een deel van hun bevoegdheden rechtstreeks onder het kabinet en kunnen daarvoor niet door hun gemeenteraden worden gecontroleerd.

Jan Brouwer had het in het Trouw-artikel over twee tegenstrijdige rechten:
Aan de ene kant moeten de voorzitters van de veiligheidsregio’s de gezondheid en het leven van de bevolking beschermen, aan de andere kant staat in de Grondwet het recht op privacy en het huisrecht beschreven.
Jon Schilder stelde dat zo’n noodverordening alle rechten mag beperken, behalve de grondrechten:
Met het binnentreden van woningen en bedrijfsgebouwen worden het fundamentele recht op privacy en het huisrecht geschonden. Mocht je willen dat dit wél mogelijk moet zijn, dan moet het parlement de wet aanpassen.
Brouwer en Schilder benadrukten in het Trouw-artikel dat de noodverordening snel moet worden vervangen door ‘echte’ wetgeving.

In de Volkskrant van 5 mei schreef minister Kajsa Ollongren over ‘schurende dilemma’s’. De opdracht om kwetsbaren te beschermen en daarom het bezoek aan verpleeghuizen pijnlijke restricties op te leggen verhoudt zich maar moeizaam met het recht op het hebben van een familieleven.
Naar verwachting zal het kabinet de komende tijd een aantal wetswijzigingen aan de Tweede Kamer voorleggen om de noodverordening te vervangen door reguliere wetgeving die tijdelijk naast de bestaande wetgeving komt te staan.
Ollongren zei er dit over in Volkskrant:
Met deze deze wetgeving wordt tijdelijk een juridische basis geboden voor een samenleving waarin hygiënenormen en het betrachten van sociale afstand van groot belang zijn.

Privacygevoeligheid corona-app’s
Het plan van minister De Jonge halverwege april om zo snel mogelijk een app te laten ontwikkelen die kan bijhouden bij wie je in de buurt geweest bent, heeft de aandacht gevestigd op de privacygevoeligheid van de te bouwen app’s. Ook kwam de privacy nadrukkelijk in beeld toen informatiereuzen als Google, Facebook en Apple aanboden data aan regeringen beschikbaar te stellen om het gedrag van hun burgers in kaart te helpen brengen.
Vooralsnog lijkt de opwinding over de nieuwe app enigszins voorbarig, omdat het tempo waarmee minister De Jonge hoopte de software te kunnen laten ontwikkelen, bij lange na niet gehaald zal worden.

 

EERDERE BERICHTGEVING OVER CORONA EN GRONDRECHTEN

Uitgelicht

Hoe goed kent u de Grondwet?

In het Nederlands Juristenblad van 2 juni 2023 publiceerde Jelle But het artikel ‘Grondwet begrepen door gewone mensen’. Hij doet onderzoek naar de internalisering van het constitutioneel recht.
In het onderzoek geeft 91 procent van de respondenten aan dat ze de Grondwet belangrijk vinden. Zo’n 74 procent zegt de Grondwet ‘op hoofdlijnen’ te kennen, 7 procent denkt de Grondwet ‘goed’ te kennen en 19 procent antwoordt de Grondwet ‘helemaal niet’ te kennen.
Volgens Jelle But zijn de Nederlanders tamelijk zelfverzekerd over hun kennis van de Grondwet. De vraag of de respondenten wisten over wat voor soort normen en waarden het de Grondwet gaat – zonder de exacte inhoud te kennen - antwoordt 89 procent deze te kennen. Maar liefst 42 procent echter geeft aan nooit een artikel uit de Grondwet te hebben gelezen …
(06.08.2023)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

demonstratierecht cov1Herman Tjeenk Willink
Het tij tegen

Minister van Staat Herman Tjeenk Willink ziet op tal van plekken in de Nederlandse samenleving de democratie haperen. In het recente verleden heeft hij er al met enige regelmaat over gepubliceerd. Onlangs verscheen een nieuw boek van zijn hand onder de titel Het tij tegen - De democratische rechtsorde als fundament.
NRC schreef erover: ‘In Het tij tegen stroopt de minister van Staat nog één keer de mouwen op om het land de oren te wassen over onze falende liefde voor de democratische rechtsorde.’
In zijn boek noemt Tjeenk Willink de dominantie van het geld als ijkpunt voor beleid en het denken in termen van management als belangrijke oorzaken van het gebrek aan vertrouwen in de politiek en het wegvallen van het draagvlak onder het overheidshandelen. (19.06.2023)

 

Bekijk overzicht pas verschenen boeken

 

 


Knipoog

Sociaal Contract

Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt mag een nieuwe politieke partij zijn, de wortels van het Sociaal Contract zijn eeuwenoud. Rousseau introduceerde het in 1762 in zijn Du contrat social ou principes du droit politique. Hij schreef dat het recht om zijn stem uit te brengen hem de plicht geeft om zich te verdiepen in zaken van algemeen belang, om er bescheiden aan toe te voegen: ‘Hoe gering mijn invloed daarop ook mag zijn’.

De Staatsregeling voor het Bataafsche Volk uit 1798 geldt als de eerste ‘echte’ Nederlandse grondwet en was - uiteraard – geïnspireerd door de ideeën van Rousseau. Meteen al in artikel 2 gaat het over het sociaal contract dat aan de basis ligt van de manier waarop de staat is ingericht:
‘Het Maatschappelijk Verdrag wijzigt, noch beperkt, de natuurlijke regten van den Mensch, dan in zoo verre zulks, ter bereikinge van dat oogmerk, noodzaaklijk is.’
(28.08.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog