Het hoogtepunt van de coronacrisis lijkt begin mei voorbij. De eerste lockdown-maatregelen verdwijnen. De noodverordening is ter discussie komen te staan.
Op 23 maart 2020 besloot het kabinet in verband met de coronacrisis tot een noodverordening die onder andere leidde tot een inperking van art. 8 en 9 Gw waarin de vrijheid van vereniging en de vrijheid van vergadering vastliggen.
Zie nieuwsbericht De coronacrisis en de grondrechten (1) van 31 maart jl.
Kritiek op noodverordening
Inmiddels is het voor iedereen duidelijk dat de crisis van maart over lijkt te gaan in een langdurige anderhalvemetersamenleving. In Trouw van 24 april 2020 constateerden staatsrechtdeskundigen Jan Brouwer en Jon Schilder dat er snel iets moet gebeuren om de problemen rond de haastig geschreven noodverordening aan te pakken. Zoals bekend geeft de verordening vergaande bevoegdheden aan de 25 burgemeesters die voorzitter zijn van hun veiligheidsregio. Dankzij de noodverordening vallen deze 'superburgemeesters' op dit moment voor een deel van hun bevoegdheden rechtstreeks onder het kabinet en kunnen daarvoor niet door hun gemeenteraden worden gecontroleerd.
Jan Brouwer had het in het Trouw-artikel over twee tegenstrijdige rechten:
Aan de ene kant moeten de voorzitters van de veiligheidsregio’s de gezondheid en het leven van de bevolking beschermen, aan de andere kant staat in de Grondwet het recht op privacy en het huisrecht beschreven.
Jon Schilder stelde dat zo’n noodverordening alle rechten mag beperken, behalve de grondrechten:
Met het binnentreden van woningen en bedrijfsgebouwen worden het fundamentele recht op privacy en het huisrecht geschonden. Mocht je willen dat dit wél mogelijk moet zijn, dan moet het parlement de wet aanpassen.
Brouwer en Schilder benadrukten in het Trouw-artikel dat de noodverordening snel moet worden vervangen door ‘echte’ wetgeving.
In de Volkskrant van 5 mei schreef minister Kajsa Ollongren over ‘schurende dilemma’s’. De opdracht om kwetsbaren te beschermen en daarom het bezoek aan verpleeghuizen pijnlijke restricties op te leggen verhoudt zich maar moeizaam met het recht op het hebben van een familieleven.
Naar verwachting zal het kabinet de komende tijd een aantal wetswijzigingen aan de Tweede Kamer voorleggen om de noodverordening te vervangen door reguliere wetgeving die tijdelijk naast de bestaande wetgeving komt te staan.
Ollongren zei er dit over in Volkskrant:
Met deze deze wetgeving wordt tijdelijk een juridische basis geboden voor een samenleving waarin hygiënenormen en het betrachten van sociale afstand van groot belang zijn.
Privacygevoeligheid corona-app’s
Het plan van minister De Jonge halverwege april om zo snel mogelijk een app te laten ontwikkelen die kan bijhouden bij wie je in de buurt geweest bent, heeft de aandacht gevestigd op de privacygevoeligheid van de te bouwen app’s. Ook kwam de privacy nadrukkelijk in beeld toen informatiereuzen als Google, Facebook en Apple aanboden data aan regeringen beschikbaar te stellen om het gedrag van hun burgers in kaart te helpen brengen.
Vooralsnog lijkt de opwinding over de nieuwe app enigszins voorbarig, omdat het tempo waarmee minister De Jonge hoopte de software te kunnen laten ontwikkelen, bij lange na niet gehaald zal worden.
EERDERE BERICHTGEVING OVER CORONA EN GRONDRECHTEN
- De coronacrisis en de grondrechten (1) (31 maart 2020)