• Website over de 23 grondrechten in de Grondwet
 

Staatscommissie Parlementair stelsel komt met 'Tussenstand'

De Staatscommissie Parlementair stelsel heeft in haar 'Tussenstand' onder andere een pleidooi gehouden om een bindend referendum als 'veiligheidsklep' in te voeren.

In een 125 pagina's tellende 'Tussenstand' komt de staatscommissie met een groot aantal mogelijke oplossingen voor de problemen die men vorig jaar oktober in haar 'Probleemverkenning' signaleerde: we moeten de twee pijlers van de democratische rechtsstaat in balans houden: de representatieve democratie en de rechtsstaat, zoals die is vastgelegd in de Grondwet. Eind dit jaar komen Remkes c.s. met hun definitieve voorstellen voor verbetering.

Versterken democratie
De commissie pleit voor een bindend correctief referendum dat ze beschouwt als het uiterste middel om de representatieve democratie te versterken. Zo'n referendum zou een ‘uitkomstdrempel’ kunnen krijgen die bepaalt hoeveel kiezers tégen moeten zijn, wil een voorstel verworpen worden.
Verder pleit de commissie o.a. voor stembureaus in onderwijsinstellingen. Zo kun je de opkomst omhoog krijgen door meer jongeren naar de stembus te lokken.|
Bij de formatie moeten de kiezers volgens de commissie meer invloed krijgen door zelf de formateur te kiezen. Kiezers stemmen dan bij de Kamerverkiezingen niet alleen op een partij, maar ook op een formateur.

Versterken rechtsstaat
De commissie haalt een oud voorstel van stal met haar pleidooi voor een Constitutioneel Hof dat wetten mag toetsen aan de zogeheten klassieke grondrechten in de Grondwet. (Dat zijn de artikelen 1 tot en met 23 waar deze website zich ook op richt.) Met het instellen van zo'n speciaal hof kun je voorkomen dat ‘gewone’ rechters in politiek vaarwater terecht komen.
Verder pleit de commissie voor regels rond digitale politieke campagnes om manipulatie van kiezers te voorkomen en voor een maximum in de giften voor politieke partijen uit binnen- en buitenland om ongewenste afhankelijkheid te voorkomen.
Een opvallend punt bij de plannen om de rechtstaat te versterken is de aanbeveling om geschiedenis plus staatsinrichting als verplicht vak in het hele voortgezet onderwijs in te voeren.

Versterken parlement
Het is duidelijk dat de staatscommissie het voortbestaan van de Eerste Kamer niet ter discussie wil stellen. Wel moet er volgens Remkes c.s. een regeling komen als in de Eerste Kamer geen meerderheid blijkt voor een wet die in de Tweede Kamer is aangenomen. De Eerste Kamer zou zo'n voorstel moeten kunnen terugsturen naar de Tweede Kamer of door voorstel laten behandelen in een gezamenlijke commissie van beide Kamers.
Herzieningen van de Grondwet zouden in tweede lezing in een verenigde vergadering van Eerste en Tweede Kamer behandeld kunnen worden. Ook moeten er nieuwe regels komen voor situaties waarin bijvoorbeeld de Europese Unie met een bepaald beleid komt waarover de nationale politiek niet alles voor te zeggen heeft.

Volledige tekst 'Tussenstand' Staatscommissie Parlementair stelsel

 

EERDERE BERICHTGEVING STAATSCOMMISSIE

Uitgelicht

Krachtig signaal

In haar column in Trouw van 28 november 2023 schrijft hoogleraar constitutioneel recht Ingrid Leijten dat de zege van de PVV een krachtig signaal moet zijn om onze rechtsstaat te versterken, bijvoorbeeld door het verbod op toetsing aan de Grondwet op te heffen en een constitutioneel hof in te stellen.
Ze schreef in haar column dat de Duitsers bijna van hun stoel vielen toen ze op een Duits-Nederlands juristencongres vertelde Nederland geen constitutionele toetsing kende:
Dat er dus in Nederland geen rechter is die kan controleren of bij het maken van wetten de daarvoor in de Grondwet vastgelegde procedure is gevolgd. Zolang de andere machten dit gebrek opvatten als de eervolle taak om zo goed als zij kunnen gestalte te geven aan die Grondwet, valt het Nederlandse systeem elders nog wel te verkopen. Waar het tot een rechtsstatelijk kop-in-het-zand-steken leidt of dat althans gedoogt, hebben we weinig om trots op te zijn.’
(06.12.2023)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

gogel

Jan Postma
Alexander Gogel (1765-1821)
Grondlegger van de Nederlandse staat

Alexander Gogel was een overtuigd patriot en maakte snel carrière in de Bataafse Republiek en de Franse tijd. Hij staat bekend als de man die het nieuwe financiële systeem van de Bataafse eenheidsstaat organiseerde. Ook was Gogel betrokken bij het opstellen van de Staatsregeling van 1798. Jan Postma schreef enige tijd geleden al weer een lijvige biografie van Alexander Gogel waarin hij hem vanwege zijn verdiensten als ‘Grondlegger van de Nederlandse staat’ bestempelt.
Postma beschrijft Alexander Gogel onder andere als strijdbaar voorstander van de afschaffing van de gilden. Gelijkheid betekende voor Gogel ook een vrije toegang tot alle beroepen. Opmerkelijk was zijn betrokkenheid bij de Nationale Konst-Gallery, de voorloper van het huidige Rijksmuseum. De basis van de collectie vormde de verbeurde verklaarde collectie van voormalig stadhouder Willem V.
(26.10.2023)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

 

 


Knipoog

Zekerheid en bescherming

In 1798 kreeg Nederland zijn Staatsregeling voor het Bataafsche Volk waarin vrijheid, gelijkheid en broederschap - de beginselen van de Franse Revolutie - voorop stonden. Van de 23 grondrechten in de Grondwet kwamen maar liefst al 21 in de een of andere vorm in deze eerste staatsregeling voor.
In onze ingewikkelde maatschappij komen de spelregels van de Bataafse Republiek verrassend eenvoudig over. Neem artikel L over de manier waarop de staat met vreemdelingen moet omgaan:
‘De Maatschappij ontvangt alle Vreemdelingen, die de weldaaden der vrijheid vreedzaam wenschen te genieten, in haar midden, verleenende denzelven alle zekerheid en bescherming.’
(25.10.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog