Na bijna twee jaar werken heeft de Staatscommissie Parlementair stelsel haar eindrapport Lage Drempels, hoge dijken aangeboden aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken.
Belangrijkste conclusie van de commissie onder leiding van de Noord-Hollandse commissaris van de Koning Johan Remkes is dat er aanpassingen nodig zijn om de Nederlandse democratie voorbereid te laten zijn op de toekomst.
Minister Ollongren gaat met het rapport naar het kabinet om te bespreken wat er met de voorstellen van de commissie gaat gebeuren. Als ze daar een besluit over genomen hebben, schrijft de minister daarover een brief aan de Tweede Kamer. De minister beloofde bij de presentatie dat de kabinetsreactie dit voorjaar te verwachten is.
OVERZICHT BELANGRIJKSTE AANBEVELINGEN
Voorstellen versterken democratie
- De commissie wil de kiezers bij de Tweede Kamerverkiezingen de mogelijkheid geven om óf op de hele lijst van een partij te stemmen óf op één persoon van die partij. Zo zal de band tussen kiezers en gekozenen versterkt kunnen worden, denkt de commissie.
- Na de verkiezingen wijst op dit moment de Tweede Kamer een formateur aan om een nieuw kabinet te gaan vormen. De commissie vindt dat de kiezers op de dag van de Tweede Kamerverkiezingen ook zélf de formateur van het nieuwe kabinet moeten kunnen kiezen. Kandidaat-formateurs kunnen vóór de verkiezingen duidelijk maken met welke partijen zij samen in een kabinet willen gaan zitten.
- De commissie pleit voor de invoering van het correctief bindend referendum om de Nederlanders de mogelijkheid te geven zelf iets over sommige wetten te kunnen zeggen. Correctief betekent dat de kiezers een wet kunnen tegenhouden die al door de Tweede en de Eerste Kamer is aangenomen. Om dit te bereiken moet een meerderheid bestaande uit meer dan eenderde van de kiesgerechtigden tegen de wet stemmen.
Voorstellen versterken democratische rechtsstaat
- De commissie pleit voor het instellen van een Constitutioneel Hof dat wetten aan de klassieke grondrechten uit de Grondwet mag toetsen. Zo zullen burgers beter beschermd kunnen worden tegen wetten die mogelijk inbreuk maken op hun grondwettelijke rechten.
- De commissie wil de kennis en vaardigheden van de burgers over democratie versterken, bijvoorbeeld door op school verplicht aandacht te besteden aan democratie en rechtsstaat. De staatscommissie stelt ook voor om voortaan op 5 mei de Nationale Dag van de Vrijheid te vieren.
- Politieke partijen moeten zich in hun verkiezingscampagnes aan strengere regels houden. Zodat moet het de ontvanger onmiddellijk duidelijk zijn wie de afzender is van politieke advertenties en wie ervoor heeft betaald. Ook moet er een limiet komen aan giften aan politieke partijen.
- De commissie vindt dat het in het uiterste geval mogelijk moet zijn partijen te verbieden. Bijvoorbeeld als de partij oproept tot geweld of discriminatie. Voor zo’n verbod moeten er duidelijke regels komen. De commissie wil deze opnemen regels in een nieuwe Wet voor de politieke partijen.
Voorstellen versterking parlement
- De commissie adviseert dat de Tweede Kamer vaker zelf onderzoek in de samenleving moet gaan doen en dat zij daarbij extra ondersteuning moet krijgen.
- Als het aan de commissie ligt, krijgt de Eerste Kamer het zogeheten terugzendrecht. Als de Tweede Kamer een wetsvoorstel aanneemt, gaat het naar de Eerste Kamer. Stel dat de Eerste Kamer problemen in het voorstel ziet, dat heeft deze op dit moment slechts twee mogelijkheden: óf de wet helemaal wegstemmen óf wetsvoorstel ondanks de problemen toch maar goedkeuren. Het terugzendrecht geeft de Eerste Kamer een extra mogelijkheid: namelijk de wet verbeteren en terugsturen naar de Tweede Kamer die vervolgens beslist men deze aanpassingen accepteert.
Volledige tekst eindrapport 'Lage Drempels, hoge dijken' Staatscommissie Parlementair stelsel
EERDERE BERICHTGEVING STAATSCOMMISSIE