• Website over de 23 grondrechten in de Nederlandse Grondwet
 

Kabinet reageert op conclusies Staatscommissie Parlementair stelsel

Ruim een half jaar na Lage Drempels, hoge dijken van de Staatscommissie Parlementair stelsel heeft minister Ollongren gereageerd op de conclusies van het eindrapport.

Voorkeurstemmen
Het kabinet is het met de Staatscommissie Parlementair stelsel eens dat niet iedereen in Nederland zich vertegenwoordigd voelt in ons parlementaire stelsel. Het kabinet wil het kiesstelsel aanpassen met  een systeem waarbij de kiezer óf zijn stem uitbrengt op een partij - en daarmee op de hele kandidatenlijst - óf op een individuele kandidaat van die partij. De kans is daarmee groter dat een kandidaat met voorkeurstemmen gekozen zal worden. Het kabinet gaat een voorstel om de Kieswet te wijzigen de komende tijd uitwerken.

Procedure grondwetsherziening
Net als de staatscommissie vindt het kabinet dat het systeem gehandhaafd moet worden dat een grondwetswijziging pas tot stand komt na twee lezingen. Na de eerste lezing in Tweede en Eerste Kamer buigt de Tweede Kamer zich na de verkiezingen in de tweede lezing over het voorstel. Hierbij is een tweederde meerderheid nodig. Gevolg van deze procedure is dat vervolgens 26 leden van de Eerste Kamer een herzieningsvoorstel in tweede lezing kunnen blokkeren.
De commissie had het hier over 'een kwetsbaar punt' in de procedure. Remkes c.s. pleitten voor een behandeling in tweede lezing in de gezamenlijke vergadering van Eerste en Tweede Kamer en het kabinet is het daarmee eens.
Minister Ollongren schrijft erover in de kabinetsreactie:
Alleen de Tweede Kamer wordt ontbonden om een tweede lezing van een herzieningsvoorstel mogelijk te maken. De nieuw gekozen Tweede Kamer krijgt daarmee - anders dan de Eerste Kamer - een specifiek mandaat om de grondwetsherziening af te ronden. Het is daarom een minder gelukkig aspect van de huidige procedure dat (een minderheid van) de indirect gekozen Eerste Kamer een grondwetswijziging kan verhinderen, zelfs als daarvoor een grote meerderheid in de nieuwe Tweede Kamer (mét een specifiek formeel direct kiezersmandaat) bestaat.

Eerste Kamer
Om de rol van de Eerste Kamer te versterken gaat het kabinet een stap verder dan de commissie. Het kabinet wil terugkeren naar de wijze van de verkiezing van de Eerste Kamer van vóór de grondwetsherziening van 1983. De leden van de Eerste Kamer worden dan voor zes jaar verkozen. Om de drie jaar treedt steeds de helft van de leden af. Met deze wijziging wil het kabinet meer recht doen aan de rol van de Eerste Kamer als 'democratisch correctiemechanisme'.

Wet Politieke Partijen
Conform de voorstellen van de commissie werkt het ministerie van Binnenlandse Zaken aan een Wet op de Politieke Partijen. Hierin komen onder andere nieuwe regels voor digitale campagnevoering en zogeheten micro-targeting. Ook gaat de nieuwe wet  voor meer transparantie zorgen over de financiering van politieke partijen.

Bindend referendum
De Staatscommissie Parlementair stelsel is vorig jaar veel in het nieuws geweest met haar pleidooi voor het correctief bindend referendum. Het voorstel vraagt volgens het kabinet om 'een nadere afweging'. Tegen de Volkskrant zei minister Ollongren op 26 juni 2019:
Wij vinden dat we moeten kijken naar vormen van directe democratie. We snappen dat daar mogelijkheden zijn om tegemoet te komen aan de wens uit de samenleving om meer invloed te kunnen uitoefenen. Maar dan moeten we heel zorgvuldig kijken hoe dat zou moeten. We gaan dit gaan uitwerken.

Het kabinet gaat ook nadenken over de oprichting van een constitutioneel hof dat een constitutionele toetsing moet gaan uitvoeren. Ook hier heeft het kabinet de nodige aarzelingen. Zo vraagt men zich af hoe je het invoeren van dit nieuwe instituut zou kunnen combineren met het werk van de Raad van State rondom wetgeving.
De gekozen formateur die Remkes c.s. graag wilden, wordt door het kabinet nu meteen al afgewezen. Anders dan de staatscommissie deed, wil het kabinet verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd voor het actief kiesrecht van achttien jaar naar zestien niet direct afwijzen.

Kabinetsstandpunt advies Staatscommissie Parlementair stelsel

 

EERDERE BERICHTGEVING STAATSCOMMISSIE

Nieuwsarchief

Uitgelicht

Mag je een partij verbieden?

De volksvertegenwoordiging staat in principe open voor alle leden van het volk, mits ze voldoende stemmen halen. Welke overtuigingen ze koesteren doet er niet toe. Al leggen ze wel een eed (of belofte) af op de Grondwet, dat schept toch enige verplichting, zou je zeggen. Temeer omdat daar sinds kort, afgelopen augustus, de volgende bepaling aan is toegevoegd: 'De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.

Aldus Stevo Akkerman in Trouw van 18 november 2022. Er gaan steeds meer stemmen op om Forum voor Democratie te verbieden. Hebben we dat punt bereikt toen Forum-Kamerlid Guido van Meijeren bedacht dat je met een volksopstand de regering kon verdrijven? Zou Forum dezelfde weg opgaan als de Centrumpartij '86? Die werd in 1998 door de rechter verboden onder verwijzing naar art. 8 Gw.

Stevo Akkerman aarzelt. Sinds 2018 vraagt de Tweede Kamer om een Partijwet waarin expliciet vastligt wat je als partij moet hebben gedaan om verboden te worden. Die wet afwachten of nu ingrijpen? Akkerman breekt zich er nog steeds het hoofd over.
(21.11.2022)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

demonstratierecht cov1Berend Roorda e.a.
Recente demonstratie- en vergaderingsrechtelijke vraagstukken

Aanleiding voor het maken van dit boek is een evaluatie van de Wet openbare manifestaties tegen de achtergrond vande vraag: voldoet de wet opgewassen aan de eisen van deze tijd? Auteurs Berend Roorda, Jan Brouwer en Jon Schilder behandelen tal van actuele vraagstukken, zoals de boerenprotesten, protestacties bij abortusklinieken, eenmansprotesten en demonstraties tegen bestemmingsplannen. Ook staan ze stil bij thema’s als de strafbaarheid van het gedrag van demonstranten en een mogelijk verbod op gezichtsbedekking bij manifestaties.

Dankzij de brede opzet van het boek komen tal van facetten van demonstraties, die de afgelopen tijd in het nieuws zijn, in het boek aan bod inclusief alle jurisprudentie. Het boek vormt tevens een prachtige aanvulling op de dissertatie Het recht om te demonstreren waar Berend Roorda in 2016 op promoveerde bij Brouwer en Schilder, die bij dit boek zijn medeauteurs zijn. (Zie Literatuurlijst.)
(01.02.2023)

 

Kijk hier voor meer nieuwe publicaties

 

 

Knipoog

Een eerste vereischte

Mr. Dirk Fock zat namens de Liberale Unie in de Tweede Kamer en was Kamervoorzitter tussen 1917 en 1920. Hij was voorzitter in een bijzondere tijd. Pieter Jelles Troelstra verklaarde op 12 november 1918 in de Tweede Kamer dat de socialisten zich verplicht voelden om de staatsmacht te grijpen.

Dirk Fock zei dat je als voorzitter van het parlement meer tot je beschikking had dan alleen het reglement van orde:
Een eerste vereischte van een voorzitter is dat hij zich nooit boos maakt en altijd zijn humeur behoudt. Een feit is dat men met een grap zelfs de woeligste Kamer tot bedaren kan brengen.

Citaat uit Gerry van der List, Boven de partijen, pag. 164 (18.11.22)

 

Bekijk oude afleveringen Knipoog