• Website over de 23 grondrechten in de Grondwet
 

Kabinet reageert op conclusies Staatscommissie Parlementair stelsel

Ruim een half jaar na Lage Drempels, hoge dijken van de Staatscommissie Parlementair stelsel heeft minister Ollongren gereageerd op de conclusies van het eindrapport.

Voorkeurstemmen
Het kabinet is het met de Staatscommissie Parlementair stelsel eens dat niet iedereen in Nederland zich vertegenwoordigd voelt in ons parlementaire stelsel. Het kabinet wil het kiesstelsel aanpassen met  een systeem waarbij de kiezer óf zijn stem uitbrengt op een partij - en daarmee op de hele kandidatenlijst - óf op een individuele kandidaat van die partij. De kans is daarmee groter dat een kandidaat met voorkeurstemmen gekozen zal worden. Het kabinet gaat een voorstel om de Kieswet te wijzigen de komende tijd uitwerken.

Procedure grondwetsherziening
Net als de staatscommissie vindt het kabinet dat het systeem gehandhaafd moet worden dat een grondwetswijziging pas tot stand komt na twee lezingen. Na de eerste lezing in Tweede en Eerste Kamer buigt de Tweede Kamer zich na de verkiezingen in de tweede lezing over het voorstel. Hierbij is een tweederde meerderheid nodig. Gevolg van deze procedure is dat vervolgens 26 leden van de Eerste Kamer een herzieningsvoorstel in tweede lezing kunnen blokkeren.
De commissie had het hier over 'een kwetsbaar punt' in de procedure. Remkes c.s. pleitten voor een behandeling in tweede lezing in de gezamenlijke vergadering van Eerste en Tweede Kamer en het kabinet is het daarmee eens.
Minister Ollongren schrijft erover in de kabinetsreactie:
Alleen de Tweede Kamer wordt ontbonden om een tweede lezing van een herzieningsvoorstel mogelijk te maken. De nieuw gekozen Tweede Kamer krijgt daarmee - anders dan de Eerste Kamer - een specifiek mandaat om de grondwetsherziening af te ronden. Het is daarom een minder gelukkig aspect van de huidige procedure dat (een minderheid van) de indirect gekozen Eerste Kamer een grondwetswijziging kan verhinderen, zelfs als daarvoor een grote meerderheid in de nieuwe Tweede Kamer (mét een specifiek formeel direct kiezersmandaat) bestaat.

Eerste Kamer
Om de rol van de Eerste Kamer te versterken gaat het kabinet een stap verder dan de commissie. Het kabinet wil terugkeren naar de wijze van de verkiezing van de Eerste Kamer van vóór de grondwetsherziening van 1983. De leden van de Eerste Kamer worden dan voor zes jaar verkozen. Om de drie jaar treedt steeds de helft van de leden af. Met deze wijziging wil het kabinet meer recht doen aan de rol van de Eerste Kamer als 'democratisch correctiemechanisme'.

Wet Politieke Partijen
Conform de voorstellen van de commissie werkt het ministerie van Binnenlandse Zaken aan een Wet op de Politieke Partijen. Hierin komen onder andere nieuwe regels voor digitale campagnevoering en zogeheten micro-targeting. Ook gaat de nieuwe wet  voor meer transparantie zorgen over de financiering van politieke partijen.

Bindend referendum
De Staatscommissie Parlementair stelsel is vorig jaar veel in het nieuws geweest met haar pleidooi voor het correctief bindend referendum. Het voorstel vraagt volgens het kabinet om 'een nadere afweging'. Tegen de Volkskrant zei minister Ollongren op 26 juni 2019:
Wij vinden dat we moeten kijken naar vormen van directe democratie. We snappen dat daar mogelijkheden zijn om tegemoet te komen aan de wens uit de samenleving om meer invloed te kunnen uitoefenen. Maar dan moeten we heel zorgvuldig kijken hoe dat zou moeten. We gaan dit gaan uitwerken.

Het kabinet gaat ook nadenken over de oprichting van een constitutioneel hof dat een constitutionele toetsing moet gaan uitvoeren. Ook hier heeft het kabinet de nodige aarzelingen. Zo vraagt men zich af hoe je het invoeren van dit nieuwe instituut zou kunnen combineren met het werk van de Raad van State rondom wetgeving.
De gekozen formateur die Remkes c.s. graag wilden, wordt door het kabinet nu meteen al afgewezen. Anders dan de staatscommissie deed, wil het kabinet verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd voor het actief kiesrecht van achttien jaar naar zestien niet direct afwijzen.

Kabinetsstandpunt advies Staatscommissie Parlementair stelsel

 

EERDERE BERICHTGEVING STAATSCOMMISSIE

Uitgelicht

Hoe goed kent u de Grondwet?

In het Nederlands Juristenblad van 2 juni 2023 publiceerde Jelle But het artikel ‘Grondwet begrepen door gewone mensen’. Hij doet onderzoek naar de internalisering van het constitutioneel recht.
In het onderzoek geeft 91 procent van de respondenten aan dat ze de Grondwet belangrijk vinden. Zo’n 74 procent zegt de Grondwet ‘op hoofdlijnen’ te kennen, 7 procent denkt de Grondwet ‘goed’ te kennen en 19 procent antwoordt de Grondwet ‘helemaal niet’ te kennen.
Volgens Jelle But zijn de Nederlanders tamelijk zelfverzekerd over hun kennis van de Grondwet. De vraag of de respondenten wisten over wat voor soort normen en waarden het de Grondwet gaat – zonder de exacte inhoud te kennen - antwoordt 89 procent deze te kennen. Maar liefst 42 procent echter geeft aan nooit een artikel uit de Grondwet te hebben gelezen …
(06.08.2023)

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Pas verschenen

demonstratierecht cov1Herman Tjeenk Willink
Het tij tegen

Minister van Staat Herman Tjeenk Willink ziet op tal van plekken in de Nederlandse samenleving de democratie haperen. In het recente verleden heeft hij er al met enige regelmaat over gepubliceerd. Onlangs verscheen een nieuw boek van zijn hand onder de titel Het tij tegen - De democratische rechtsorde als fundament.
NRC schreef erover: ‘In Het tij tegen stroopt de minister van Staat nog één keer de mouwen op om het land de oren te wassen over onze falende liefde voor de democratische rechtsorde.’
In zijn boek noemt Tjeenk Willink de dominantie van het geld als ijkpunt voor beleid en het denken in termen van management als belangrijke oorzaken van het gebrek aan vertrouwen in de politiek en het wegvallen van het draagvlak onder het overheidshandelen. (19.06.2023)

 

Bekijk overzicht pas verschenen boeken

 

 


Knipoog

Sociaal Contract

Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt mag een nieuwe politieke partij zijn, de wortels van het Sociaal Contract zijn eeuwenoud. Rousseau introduceerde het in 1762 in zijn Du contrat social ou principes du droit politique. Hij schreef dat het recht om zijn stem uit te brengen hem de plicht geeft om zich te verdiepen in zaken van algemeen belang, om er bescheiden aan toe te voegen: ‘Hoe gering mijn invloed daarop ook mag zijn’.

De Staatsregeling voor het Bataafsche Volk uit 1798 geldt als de eerste ‘echte’ Nederlandse grondwet en was - uiteraard – geïnspireerd door de ideeën van Rousseau. Meteen al in artikel 2 gaat het over het sociaal contract dat aan de basis ligt van de manier waarop de staat is ingericht:
‘Het Maatschappelijk Verdrag wijzigt, noch beperkt, de natuurlijke regten van den Mensch, dan in zoo verre zulks, ter bereikinge van dat oogmerk, noodzaaklijk is.’
(28.08.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog