Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Kabinet reageert op conclusies Staatscommissie Parlementair stelsel

Ruim een half jaar na Lage Drempels, hoge dijken van de Staatscommissie Parlementair stelsel heeft minister Ollongren gereageerd op de conclusies van het eindrapport.

Voorkeurstemmen
Het kabinet is het met de Staatscommissie Parlementair stelsel eens dat niet iedereen in Nederland zich vertegenwoordigd voelt in ons parlementaire stelsel. Het kabinet wil het kiesstelsel aanpassen met  een systeem waarbij de kiezer óf zijn stem uitbrengt op een partij - en daarmee op de hele kandidatenlijst - óf op een individuele kandidaat van die partij. De kans is daarmee groter dat een kandidaat met voorkeurstemmen gekozen zal worden. Het kabinet gaat een voorstel om de Kieswet te wijzigen de komende tijd uitwerken.

Procedure grondwetsherziening
Net als de staatscommissie vindt het kabinet dat het systeem gehandhaafd moet worden dat een grondwetswijziging pas tot stand komt na twee lezingen. Na de eerste lezing in Tweede en Eerste Kamer buigt de Tweede Kamer zich na de verkiezingen in de tweede lezing over het voorstel. Hierbij is een tweederde meerderheid nodig. Gevolg van deze procedure is dat vervolgens 26 leden van de Eerste Kamer een herzieningsvoorstel in tweede lezing kunnen blokkeren.
De commissie had het hier over 'een kwetsbaar punt' in de procedure. Remkes c.s. pleitten voor een behandeling in tweede lezing in de gezamenlijke vergadering van Eerste en Tweede Kamer en het kabinet is het daarmee eens.
Minister Ollongren schrijft erover in de kabinetsreactie:
Alleen de Tweede Kamer wordt ontbonden om een tweede lezing van een herzieningsvoorstel mogelijk te maken. De nieuw gekozen Tweede Kamer krijgt daarmee - anders dan de Eerste Kamer - een specifiek mandaat om de grondwetsherziening af te ronden. Het is daarom een minder gelukkig aspect van de huidige procedure dat (een minderheid van) de indirect gekozen Eerste Kamer een grondwetswijziging kan verhinderen, zelfs als daarvoor een grote meerderheid in de nieuwe Tweede Kamer (mét een specifiek formeel direct kiezersmandaat) bestaat.

Eerste Kamer
Om de rol van de Eerste Kamer te versterken gaat het kabinet een stap verder dan de commissie. Het kabinet wil terugkeren naar de wijze van de verkiezing van de Eerste Kamer van vóór de grondwetsherziening van 1983. De leden van de Eerste Kamer worden dan voor zes jaar verkozen. Om de drie jaar treedt steeds de helft van de leden af. Met deze wijziging wil het kabinet meer recht doen aan de rol van de Eerste Kamer als 'democratisch correctiemechanisme'.

Wet Politieke Partijen
Conform de voorstellen van de commissie werkt het ministerie van Binnenlandse Zaken aan een Wet op de Politieke Partijen. Hierin komen onder andere nieuwe regels voor digitale campagnevoering en zogeheten micro-targeting. Ook gaat de nieuwe wet  voor meer transparantie zorgen over de financiering van politieke partijen.

Bindend referendum
De Staatscommissie Parlementair stelsel is vorig jaar veel in het nieuws geweest met haar pleidooi voor het correctief bindend referendum. Het voorstel vraagt volgens het kabinet om 'een nadere afweging'. Tegen de Volkskrant zei minister Ollongren op 26 juni 2019:
Wij vinden dat we moeten kijken naar vormen van directe democratie. We snappen dat daar mogelijkheden zijn om tegemoet te komen aan de wens uit de samenleving om meer invloed te kunnen uitoefenen. Maar dan moeten we heel zorgvuldig kijken hoe dat zou moeten. We gaan dit gaan uitwerken.

Het kabinet gaat ook nadenken over de oprichting van een constitutioneel hof dat een constitutionele toetsing moet gaan uitvoeren. Ook hier heeft het kabinet de nodige aarzelingen. Zo vraagt men zich af hoe je het invoeren van dit nieuwe instituut zou kunnen combineren met het werk van de Raad van State rondom wetgeving.
De gekozen formateur die Remkes c.s. graag wilden, wordt door het kabinet nu meteen al afgewezen. Anders dan de staatscommissie deed, wil het kabinet verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd voor het actief kiesrecht van achttien jaar naar zestien niet direct afwijzen.

Kabinetsstandpunt advies Staatscommissie Parlementair stelsel

 

EERDERE BERICHTGEVING STAATSCOMMISSIE

Uitgelicht

Het kan wéér gruwelijk mis gaan

De risico’s die tot het Toeslagenschandaal hebben geleid, zijn niet verdwenen, stelde voorzitter Van Nispen van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening:vast bij de presentatie van hun eindrapport Blind voor mens en recht:
De blindheid voor mensen en voor hun rechten is er nog steeds. Een indringende constatering is dan ook dat het wéér gruwelijk mis kan gaan. Dit kan morgen weer gebeuren, zo lang de overheid zich niet aan de eigen wetten houdt. Zo lang grondrechten niet worden gerespecteerd, waarborgen ontbreken en rechtsstatelijk handelen niet dagelijks in praktijk wordt gebracht. Zo lang geen invulling wordt gegeven aan macht en tegenmacht. Zo lang de staatsmachten blind blijven voor mens en recht. Zo lang blijft het risico bestaan dat mensen door overheidshandelen worden vermorzeld. Dat kan ieder van ons overkomen.

 

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

trapman cover

De Nijmeegse staatsrecht-deskundige Leon Trapman toetste in zijn dissertatie Kiesrecht, verkiezingen en verkiezingscampagnes de manier waarop de Nederlandse verkiezingen zijn geregeld onder andere aan de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook staat hij in zijn bijna 500 pagina’s tellende boek stil bij actuele ontwikkelingen, zoals de voorgenomen herziening van het kiesstelsel en de nieuwe wetgeving rond partijfinanciering.
Trapman benadrukt dat de basis van ons systeem solide is, maar dat we constant bezig moeten blijven om onze verkiezingen vrij en eerlijk te houden. Zo stelt hij voor politieke partijen te verplichten hun interne democratie op orde te hebben.
(14.06.24)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Wij van de Grondwet

Op 2 juli 2024 droeg Hugo de Jonge zijn portefeuille van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over aan Judith Uitermark en die van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening aan Mona Keijzer.
Bij die gelegenheid hield Wytze van der Woude van het ministerie van Binnenlandse Zaken een toespraak over het belang van de Grondwet. Van der Woude zei onder andere:
De Grondwet verbindt generaties, moet mee bewegen met de tijd en tegelijkertijd niet met alle winden meewaaien. De Grondwet moet je in je hoofd en in je hart houden. Wij van de Grondwet, adviseren de Grondwet!
Van der Woude is directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving op het ministerie van Binnenlandse Zaken.
(geciteerd in NRC 02.07.2024)

Bekijk oude afleveringen Knipoog